Ora evalua e acontecimentonan di ultimo simannan, un hende por haya e impresionn cu tin asunto cu dificilmente por haya splicacion. Nos ta referi na e situacion special cu nos ta observando awor, unda tin na parlamento un presupuesto cu no tin e cifranan cu e mester tin. Esey tin tur cos di haci cu e procesonan di presupuesto y di supervision banda di otro. No tin manera pa hacie di otro manera, casualidad ta cu mientras ta den e proceso di preparacion y conseho riba presupuesto 2023, ainda e proceso di coreccion di presupuesto 2022 ta core. Esey naturalmente tin un motibo. Ora tin un retraso asina grandi den entrega di presupuesto, y esaki ademas ta bay topa cu obhecion fuerte di e entidad supervisor, cu ta evalua promer y despues cu parlamento aproba, anto nos ta haya nos den e ultimo tercio di aña, sin cu e bataya encuanto presupuesto 2022 a termina.

Aki por mira con importante ta pa percura pa presupuesto ta na tempo, y no trata e requisito constitucional aki cu e menosprecio di semper, unda ademas no tin sancion pa e letargia legendario di nos gobiernonan den cumplimento cu nan obligacion. Kico ta e situacion anto? Como cu presupuesto 2022 a keda cla asina laat, evaluacion posterior di CAft tambe a keda cla laat. Ora cu den nan reaccion a señala hopi punto cu cual gobierno lo mester a cumpli ainda, y gobierno no tabatin tanto gana pa haci esey, a bin e proceso di un ‘aanwijzing’ cu ta canando su caminda ainda. Gobierno tin e oportunidad ainda pa evita un instruccion haciendo e trabao nan mes, y aparentemente nos ta den e proceso ey. Naturalmente por presenta esey den un modificacion di e ley di presupuesto 2022, y ta esey ta riba mesa awor. Pa gobierno un oportunidad pa presenta esaki como “maneho responsable” mientras tur hende cu algun conocimento di e materia sa cu esaki ta mas bien resultado di e presion di gobierno di Hulanda pa haci e cambionan, pa por pone e instruccion un banda.

Manera anuncia ta corta e deficit pa 2022 di Afl. 227 miyon te Afl. 148 miyon, cu por ta, of no, suficiente pa evita e debacle di instruccion. Sin embargo, nos Promer Ministro mes a anuncia cu tin algun asunto cu nan no ta bay atende y cu por bira un instruccion en todo caso. Si no tin instruccion, gobierno di Aruba lo a baha cabez y cumpli cu Hulanda, no tin otro splicacion pa esey, mirando e oposicion fuerte cu tabatin defendiendo e presupuesto manera el a keda presenta. E final di e asunto ey nos lo haya sa aki poco dia, ora cu lo evalua e reaccion oficial di gobierno di Aruba riba e intencion di instruccion.

Esey ta laga nos cu e otro proceso cu ta canando actualmente, presupuesto 2023. Aki por distingui dos problema cardinal. Uno ta cu e cifranan general presenta no ta cuadra, pasobra gobierno mes a cambia nan a base di decision principalmente pa no introduci e BTW na januari proximo. E opcion pa aumenta BBO cu 1 o 1,5% a conduci na cifra mas halto pa entrada total di gobierno, pero e total di gasto tambe a subi… Aki por mira claramente cu gobierno ta keda insisti cu nan no ta baha gasto, y ta continua cu e maneho, critica tambe pa Raad van Advies (RvA), cu den nan conseho a ilustra con gobierno ta continua cu e custumber di aumenta entrada pa mantene un aparato demasiado caro, sin haci intento pa realmente baha gasto. Cu e cifranan total nobo anuncia pa gobierno, cu ta diferente cu loke tin den e presupuesto presenta, ainda no ta cumpli cu e acuerdo di inicio di e aña aki, cu entrante 2023 lo mester tin un surplus di 1% di GDP. Atrobe gobierno ta bolbe presenta un presupuesto cu no ta bay carga aprobacion di CAft y gobierno Hulandes.

Un pregunta cu por surgi den tur esaki ta: gobierno ta keda insisti den presenta un presupuesto cu a primera vista caba ta mustra di no haya aprobacion? Nan ta haci esaki a proposito o ta simplemente un falta di capacidad? Nos ta inclina pa pensa cu ta a proposito ta haci esaki. Y pakico? Pasobra dilanti e escogencia di cumpli di biaha cu e acuerdo, o presenta un bataya cu finalmente ta termina den gobierno di Reino tumando medida, ta opta pa e ultimo aki. Esey ta duna e oportunidad pa mustra un actitud fuerte, hasta beligerante, cu ta bon pa satisface nan base popular, cu nan ta brinda gobierno Hulandes un bataya y no ta acepta sin mas kico ta exigi di e banda ey. Hende en general no gusta un gobierno cu ta demasiado sumizo y ta bay di acuerdo di biaha cu loke ta exigi, nos por comprende esey. Pero e ora nos ta keda cu otro pregunta: pakico anto a bay di acuerdo na januari cu e requisito di surplus di 1% di GDP ta muda pa 2023? No ta ey mester a duna bataya, envez di skirbi awor den Memoria Explicativo cu e situacion di Covid y despues e guera na Ucrania a cambia e condicionnan den cual gobieno mester a opera? Si acaso gobierno kier mustra fuerte, anto e lamento sistematico cu ta Hulanda ta forza nan, cu cuchiu riba garganta, pa acepta e condicionnan, no ta e manera pa genera confianza.