E tema di abortus ta keda un secreto pa mayoria hende rond di Aruba. Bon Dia Aruba a entrevista un apotheker y Famia Planea pa haya mas bista tocante e asunto aki.

E voorzitter di e Vereniging Apothekers, Melissa Levenston a splica cu a dicidi di no bende e tablet cu ta bin via recept di doctor di cas pa haci abortus. E ta remarca cu doctor di cas ta na altura di esaki.

E cuido ta hopi importante despues cu e pashent haci abortus”, sra. Levenston ta aclara.

Pa no mester tin preocupacion, nos como grupo a tuma e decision. Nos no tin e tabletnan den stock. E remedi su trabou normalmente ta pa alivia dolor, pero e tin un ‘werkzame stof’ cu ta haci e efecto”, sra. Levenston ta splica.

E ta aclara si cu ‘e ta keda na man di cada ken pa dicidi’ di locual nan ta sinti ta bon den botica. Sra. Levenston ta haya si cu ta preferibel cu un gynecoloog deal cu asuntonan asina, enbes di doctor di cas mes. “Manera mi a bisa, e nazorg ta hopi importante”, el a remarca.

Locual ta promedio di edad ta varia. Sra. Levenston mes no ta mira mucho caso, pero poco di nan ta bou 18 aña di edad. Den caso di adulto ta paso ‘nan tin mucho yiu’ anto no kier mas. “Mi no ta contento cu e manera di ‘zoek het maar uit’, e ta un situacion dificil, pero mester bin cu miho solucion”, el a remarca.

Tin algun daño di e tablet

Segun sra.Levenston, e proceso por bay bon, pero no tur ora ta saca e foetus henter y esaki por causa sangramento. Si no tin hende cu por zorg pa e persona cu a comete abortus, e por sangra te muri. Semper mester haci un asina yama ‘follow up’. E la remarca cu e persona por haya yiu den futuro sin problema.

Sra. Levenston a splica cu abortus ta ‘ilegal’, si un botica ta bende bou di receta di dokter, no ta trabou di e botica pa duna splicacion pa motibo cu e ta ilegal.

Tin mas factornan cu no lo haci esaki posibel pa haci abortus legal. Sea un minister no ta bay de acuerdo of mayoria di e comunidad ta contra abortus anto. E partido por perde voto tambe. Nan ta wak e di un forma politico y e cultura religioso. E ta un tema delicado. Por ta den futuro e por bira legal”, sra. Levenston a splica.

Corsou tin mesun ley cu Aruba, pero un dokter di cas a haci un ‘samenwerking’ cu botica. E minister (di e tempo ey) a bin cu un areglo pa crea un structura na cual forma y ken lo ta encarga di casonan di abortus, pa asina no manda e pashent aki aya.”

Sra. Levenston ta haya cu por bin cu un miho areglo cu esaki, e mes como persona no ta contra ni fabor, paso na final di dia e ta na cada persona kico nan mes ta scoge. E ta remarca cu cada persona cu kier haci abortus mester pensa bon, tambe ta necesario pa wordo guia den e proceso y ayudo profesional (psicologo) tambe ta necesario, paso na final e ta traha mentalmente cu e persona.

Sra. Levenston: “Si tin hende ta haya esaki di un forma ilegalmente, sea via medio social o cualkier otro manera, no tuma esaki sin guia.”

Un assistent di botica a aclara na Bon Dia cu si ‘e pashent yega cu recept di ginecologo’, e proceso ta cu nan ta yama pa verifica. Esaki ta pa motibo cu e persona a perde e yiu. “E situacion aki ta diferente.”

Famia Planea Aruba

Directora Evelyn Ras-Yarzagaray di Famia Planea, a splica cu no tin cifra specificamente di personanan cu ta haci abortus. Fundacionnan ta wak cu e cifranan a baha basta, no ta manera antes. Famia Plania ta para mas pa preveni y no pa abortus.

Sinembargo, sra.Ras a splica cu el a combersa cu un dokter cu ta haci esaki, anto a aclara cu e casonan di abortus no ta baha. E dokter ta pro anticonceptie, paso e no ta kere cu hende tin cu laga e situacion yega asina leu. Tin otro metodonan disponibel pa por haci e casonan menos. Tambe e doctor ta bisa cu tin pashentnan ta bin mas cu un biaha pa haci abortus.

Sra.Ras ta splica cu tin caso unda cu un pashent a haci abortus anto e momento ey, hendenan specialisa pa duna conseho ta drenta aden. “E fastioso di e abortus ta cu e ta ilegal ta e desbentaha di pashent, e tin cu haya e ‘pre & post care’. Nos di famia planea ta haci e ‘post care’ den e parti ‘pre care’ ta si e persona a bin cerca nos prome”, sra.Ras ta splica.

Famia Planea no ta influencia e decision di e persona cu kier haci abortus, locual nan por haci ta informa y duna guia. “Tin counceling di e asina yama ‘voor y nadelen’. Tur locual mester tene cuenta cune, sea kico tur lo pasa cu e curpa y tambe emocionalmente.

Nos ta purba pinta e scenario di ambos banda, pero e ta keda na e pashent. Nos ta djis zorg pa duna informacion. E desbentaha nada mas ta pa e pashent, e bentaha grandi ta pa e dokternan cu ta haci’e”, sra. Ras ta aclara.

Segun sra.Ras ta bisa cu nan ta afilia cu ‘International Planned Parenthood Federation’ representando Aruba. E federacion aki ta para pa haci abortus legal. Esey ta punto cla pa Famia Planea.

Basta hende ta pega na religion, nan ta haya cu e muhenan ta kita un bida. Nos ta wak’e manera un punto di salida pa e derecho humano. Sea e caso cu e persona a comete pa haci abortus, e mester tin e derecho di scoge kico e kier haci cu su curpa”, sra. Ras ta aclara.

Sra. Ras a splica cu algun instancianan na Aruba ta wak casonan asina cu hopi cuidadoso, paso ‘abortus ta un secreto publico’. “E ta ilegal, pero tur hende sa cu e ta wordo haci na Aruba, pero ningun hende no ta durf di bisa nada”, sra. Ras a termina bisando.