editorial 2_15_1.jpg

E siman aki por a presencia un manifestacion di ciudadano preocupa cu e situacion encuanto abuso (sexual) di mucha y hoben. Un tema cu merece atencion, pero mas cu tur cos accion. Den e caso aki nan a ser ricibi di manera gentil di parti di diferente mandatario, cu a percura mesora pa un invitacion pa sigui papia. Esey ta bon noticia pero naturalmente mester sucede mas, y rapido. Ta trata aki di un di e temanan mas dificil pa maneha. Pa cuminsa, den hopi caso di abuso ta trata di abuso di poder di un adulto cu tin un cierto relacion di autoridad o dominio riba un mucha. Esey por ta un hende den seno familiar o den un situacion unda e mucha ta someti na e persona aki pa un of otro motibo. Por ehemplo e cantidad grandi di caso cu a bira conoci den e ultimo añanan unda religioso ta envolvi, hopi biaha tabata trata di muchanan den un internaat cu e religiosonan ta dirigi. Naturalmente tin e casonan tambe unda e persona cu a comete e delito ta un hende straño.

Kico awor ta haci denuncia den un caso di abuso asina dificil? Pa cuminsa, tempo ta traha contra e victima. Ta di comprende cu un mucha cu a bira victima di abuso no ta acudi di biaha cerca su mayornan of otro hende cu por yude. Den practicamente tur caso e lo ta desespera y lo no sa kico pa haci. Den hopi caso ta despues di tempo cierto personanan den su alrededor ta observa un cambio straño den actitud di un mucha y cu tempo e experiencia amargo aki por bin sali na cla. Esey ta ora e ta confia un persona lo suficiente pa admiti cu tal cos a sucede cune. Ken e persona ey por ta? Su mayornan, pero tambe maestronan na scol cu ta mira e mucha practicamente tur dia. Den cierto caso por ta un medico unda e mucha a keda referi pa un of otro problema y ta ripara cu tin algo mas ta pasando.

Pa tur esnan cu ta haya nan mes confronta cu un mucha abusa, e pregunta mas importante ta ki caminda e mester tuma pa logra cu e caso ta keda atendi pa e autoridadnan hudicial corespondiente. Aki tin un prome luga unda por evalua si e procedemento ta optimal y cualkier cu haci denuncia por contra cu un trato diligente, tambe pasobra e autoridadnan tambe mester por sa cu tempo ta core contra e victima. Esaki ta conta sigur ora ta trata di un situacion unda ainda por haci analisis di DNA cu por sirbi como prueba. Mientras cu nos como ciudadano por pensa cu cierto indicacion ta constitui prueba, pa autoridadnan hudicial no semper esey ta asina facil. Aki ta parce cu e calidad di reportahe policial tambe ta hunga un papel, ya cu hunto cu e deterioro di conocemento di Hulandes en general,  e dominio di e idioma clave pa proceso hudicial tambe a sufri.

Tambe ta importante cu e diferente autoridadnan ta coordina nan accionnan miho. Den e caso recien di e ciudadano cu a recori na uza spray paint pa haya atencion pa e caso di abuso di su yiunan, por a ripara den prensa cu tabatin declaracion contradictorio di diferente autoridad, ademas cu e hecho cu e persona acusa ta emplea pa gobernacion por a duna e impresion cu tabata existi cierto trato preferencial cu a haci cu te na e momento ey no tabata tin avance den e investigacion. En todo caso, e accion di e tata preocupa a funciona ora tanto e mes como  e acusado a keda aresta. Ta tristo si pa observa cu solamente ta bin atencion ora un persona bay asina leu di viola ley e mes pa por haya atencion pa un violacion hopi mas serio. Esaki ta ilustra tambe cu no ta tur cos ta cana perfecto y cu tin trabao pa haci.

Kico por spera di nos autoridadnan den e situacion aki? Nos no ta papiando di e mandatario di turno cu ta expresa palabra di simpatia cu e personanan envolvi, esey ta lo menos cu e por haci. Loke ta importante ta kico ta pasa pafo di bista di publico: ta reuni e autoridadnan corespondiente pa revisa a corto plaso kico por mehora den procedura di denuncia y di ayudo na e victima y su familiarnan? Ta existi un cierto supervision den Cuerpo Policial y na Ministerio Publico pa evita posibel caso di no atende, of no atende cu suficiente diligencia un caso unda posibel famia of amigo ta envolvi? Un tipo di ‘control interno’ cu ta vigila manera di procede di nan coleganan den e casonan cu nan ta atende? Nos no sa, honestamente, pasobra nos no ta custumbra puntra e cosnan aki. Un otro señal cu nos mester ta mas alerta como ciudadano, no pa acusa sin base pero si pa yuda mehora e manera cu ta trata nos como ciudadano y con nos mester acerca y trata cu autoridad. Nos tin hopi pa drecha.