Mester gasta menos pa por inverti den proyectonan urgente pa comunidad, manera dump y enseñansa

Gobierno di Reino lo informa na October kico ta su opinion riba e punto di bista di Aruba tocante e conseho di aanwijzing di parti College Aruba financieel toezicht, CAft. Die acuerdo cu e procedura di aanwijzing cu a inicia na September, Gobierno di Aruba a entrega su asina yama ‘zienswijze,’ despues cu CAft a recomenda un aanwijzing pa motibo cu no a sigui recomendacionnan pa baha e deficit. Asina Alexandra van Huffelen, Secretario di Estado pa Relacionnan di Reino, a bisa ayera.

Los di e procedura di aanwijzing, Hulanda kier papia cu Aruba riba presupuesto 2023 cu segun palabracion y norma presupuestario palabra, mester tin un surplus di 1 porciento di Producto Interno Bruto, GDP. E ta nifica cu e deficit di 2022, cu ta permiti pa motibonan conoci, mester ta mas chikito posibel. Con chikito e deficit ta permiti pa ta, no por bisa, pasobra ainda ta haciendo e calculonan, Van Huffelen a bisa.

“Pa Aruba, inicialmente e palabracion tabata un surplus di un porciento pa 2022. Pero tin un calculacion cu mester keda conclui ainda. Ta un calculacion complica cu mester determina cuanto e deficit lo por ta. Pero a palabra si cu e presupuesto di 2023 mester cumpli cu e normanan palabra, esta e surplus di 1 porciento.”

Van Huffelen a bisa cu turismo di Aruba a recupera asina hopi cu pa 2023 mester spera un aña economico normal. Ademas a haci palabracion cu ta bin miho sistema pa cobra belasting y aumenta entrada. “Nos ta mira posibilidad cu Aruba por yega na e norma palabra.” Conseho di Minister di Reino ta tene cuenta si cu casonan extremo, pero tur cos ta indica cu 2023 lo ta un aña economico normal pa Aruba.

Mientrastanto Aruba a indica cu no por logra e 1 porciento di surplus pa 2023. Alexandra van Huffelen a bisa cu Hulanda ta di opinion cu Aruba por logra. “Mester tene combersacion riba e tema y ta existi e instrumento di aanwijzing, algo cu ainda ta den procedura pa Presupuesto 2022. Pero ta importante pa cuminza cu un combersacion, pasobra nos si ta kere cu e ta posibel pa medio di hisa entrada, pa medio di cumplimento di belasting.”

Dispensacion y regalo

Segun e acuerdo cu Hulanda, e paisnan mester paga e prestamo di sosten di likides den un solo biaha na October 2023. Ta keda e pregunta si no ta logra e surplus di 1 porciento, con por paga e debe aki cu ta casi un biyon florin. Hasta riba esaki mester tin combersacion, segun Secretario di Estado. “Pero na final, e discusion no ta solamente riba e tecnica di presupuesto sino calidad di bida di ciudadanonan na Aruba. Percura cu Gobierno tin control riba su finanzas y cu ta crea espacio cu por haci inversion den locual ciudadanonan ta haya importante, manera compensacion pa inflacion, miho infrastructura, enseñansa. Pa por inverti mester corda crea espacio den presupuesto. Cu ta nifica cu entrada mester ta na ordo y cu ta percura cu gastonan mester ta critico, sea ta e aparato publico of otro. Nos lo bay combersa cu Aruba riba presupuesto 2023, pero nos no ta asina leu ainda. Realidad ta cu si tin deficit, ta nifica mas prestamo pa Aruba y mas gasto di interes, cu segun mi no ta algo bon. Kier netamente cu por inverti.”

Durante e encuentro Parlamentario di Reino, IPKO, Presidente di Parlamento di Aruba, Edgard Vrolijk a puntra si Hulanda ta dispuesto pa cambia e sosten di likides di un prestamo pa un regalo. “Mi ta compronde e deseo, pero esaki no ta e momento pa mishi e tema pasobra mester discuti presupuesto 2023,” tabata e reaccion di Van Huffelen, cu a mustra cu e ayudo cu islanan BES a haya pa gasto di energia ta pasobra nan ta parti di Hulanda.

Hulanda ta yuda otro pais berdad, manera Ucrania, pero esey ta pa motibo di e crisis humanitario. Y ta e mesun ayudo humanitario cu a yuda e tres paisnan den Reino durante e pandemia, cu pakete di cuminda, remedi y personal medico cu a suma na algun 100 miyon. Esey tabata un regalo di Hulanda. “Ta hunto cu otro coleganan, lo mester drenta den combersacion cu e tres pais, pasobra segun e contract cu nan a firma cu Hulanda, mester paga tur e prestamo di corona pa 10 di October 2023.”

Esaki por ta un sla pa e presupuestonan y Hulanda ta semper dispuesto pa papia a base di Statuut, pero “nos ta spera algo a cambio. Esta cu e Gobiernonan mes ta pone asunto na ordo y mehora funcionamento.”

Un ehempel den bon direccion ta e aumento y cobramento di belasting cerca e grupo di miho entrada na Corsou. “Mi punto di salida ta si cu e ciudadanonan di e paisnan mester ta beneficia, unda ta bringa pobresa, miho salud publico. Esey ta un parti describi den e landspakketnan.”

Van Huffelen no kier mara e pago di e prestamo di corona na otro temanan manera e rijkswet COHO. Manera palabra, e tres paisnan a manda nan proposicion pa e ley di consenso di Reino pa COHO y e ta den man di van Huffelen, kende a bisa cu pa November, Gobierno di Reino lo tin su decision riba e punto. El a enfatisa cu COHO tin un papel no solamente di asisti den reforma, pero tambe den supervisa implementacion di e reformanan.

“E lo ta bon cu nos por haci bon palabracion riba con ta implementa y supervisa e landspakket. Pero mi no kier tira cos riba un, aunke nan tin di haci cu otro. COHO ta mas cu supervision, e ta pa sigura cu tin reforma pa haci e paisnan mas fuerte.”

Asina Aruba lo por haya espacio pa inverti den proyectonan di infrastructura cu ta urgente. Parkietenbos ta un problema hororoso, Van Huffelen a bisa. “Mester haci escogencia doloroso. Pero esey ta conta pa tur pais. No ta asina cu Hulanda tin mata grandi cu placa ta crece na dje.”

Segun Van Huffelen, Aruba por inverti den dump y Bubali Plas door di no gasta e placa otro caminda, cu ta e esencia di landspakket. “Hulanda kier inverti tambe. Den e presupuesto di TWO (red. anticipando COHO) tin placa cu por usa pa inverti den un proyecto asina. Nos lo por participa, y nos kier esey tambe.”