Salud Mental ta bin sufriendo un carencia importante di recurso for di algun añanan caba, pero pandemia a haci’e mas evidente. Pa aña 2022, e aparicion di otro olanan di Covid-19 lo por pone e situacion mas pio ainda.

E poblacion a ser ilusiona cu e supuesto buelta na ‘normalidad’ y awor ta padece un periodo di desilusion depresivo y cu angustia, e desaroyo psicologico di muchanan y adolescente por wordo altera cu paso di tempo, na unda ta traduci den mas trastorno di conducta y di auto-control, hende grandi por sufri mas di depresion y e recursonan sanitario cu tabata existi pa pashentnan cu trastorno mental lo por wordo collapse, loke por aumenta ainda mas e frustracion y molestia di e poblacion.

E reto di aña 2022 ta implica pa wak salud mental di e hendenan di manera directo y cu compromiso.

Mester enfrent di forma serio, e reto autentico pa loke ta trata salud mental: normalisa y acepta causanan y efectonan cu tin rond di dje, loke na final di dia lo por traduci e fin di discriminacion social y lo aporta recursonan cu e tratamentonan cu tin mester.

Un prome transformacion ta e parti social, e sociedad den general no ta acepta bon e malesanan mental ni e personanan cu ta sufri di dje, empresarionan ta preferi di no duna nan trabao, compañero di trabao ta mira nan diferente, bisiñanan ta wak cu miedo y studiantenan ta haci ‘bullying’.

Algun medionan di comunicacion na nivel mundial ta corda riba nan ora un delincuente tin un malesa mental, ta p’esey cu personanan ta sconde nan depresion y nan ansiedad.

E sociedad ta acepta otro malesanan, como esunnan di curason of neurologico y ta compronde nan, pero un malesa mental ta implica miedo y rechaso, un miedo cu ta evita tambe loke un persona tin paden, un temor yen di rumor y desinformacion.

Sinembargo, pa via di un caso famoso ta keda conoci cu un hende miyonario of simpatico por mata su mes, psikiatranan ta indica cu e prome paso pa suicidio ta pa via di un malesa mental, pero e paso definitivo lo duna e soledad di e pashent, resultado di e no conocemento y no comprension di e malesanan aki di parti di esunnan cu ta rond di e persona.

Ta p’esey cu sociedad mester siña cu malesanan mental ta existi y lo sigui existi, cu nan no ta un reaccion pa cu stress di e bida ni pa un malestar, cu mester sa con pa detecta nan y trata nan manera mester ta. Pa e motibo ey algun personanan famoso a cuminsa duna nan ehemplo y trece dilanti nan patologia y nan tratamento, cu hasta algun tempo tabata scondi pa miedo di stigmatisacion.

E transformacion di politiconan mester ta sincero y cu poco duda di con mester ta: mester duna mas recursonan pa atencion sanitario y social pa loke ta trata salud mental.

Probablemente, nan lo tin cu saca e fondonan for di otro fondonan pero esaki ta e momento di demostra cu realmente nan ta interesa pa salud mental y cu esey no ta wordo usa como un recurso populista, asumi cu pashentnan lo por tin un trato mas humano si profesionalnan por dedica mas tempo na dje. Cu e deficit no ta den actitud di e profesionalnan den area di salud mental, sino den condicionnan pa falta di recursonan tanto di material como humano cu por wordo destina na otro cosnan menos importante.

Politiconan tambe por fomenta educacion di hobennan pa cuidado di salud mental, normalisa e trastorno mental y elimina su discriminacion, e relacion entre malesa mental cu termento (bullying) escolar ta preocupante, ta un berguensa social cu no lo bira miho si lo wordo celebra dia di salud mental pa un dia so si no cu mester di mas educacion.

Mester promove informacion na e sociedad riba existencia di malesanan mental y vooral riba e discriminacion social y laboral, aunke esey no ta nifica hopi mester diferencia e personanan cu ta sufri di dje di esunnan cu tin otro problemanan social como stress laboral of violencia di genero, aunke algun biaha ta existi ambos condicion.

Acceso pa salud mental na aña 2022 den pleno epoca di pandemia tin dos caminda, e prome ta pa bira un sociedad cu ta asumi malesanan mental y cu ta enfrenta incertidumbre y angustia mediante comunicacion cu su mesun hende y consulta cu personanan experto den e tema, cu e virus aki por bira e bida di tur hende y di dos caminda ta pa aumenta recursonan sanitario y social cu ta wordo dedica na salud mental.

Segun datonan di Organisacion Mundial di Salud di aña 2021, un di cada 100 morto ta suicidio, loke ta representa un di e causanan principal di morto na henter mundo.