Dianan di fiesta tras di lomba, y un aña nobo nos dilanti. Banda di e mihor deseonan pa un y tur nos lo ta curioso pa mira cuanto di nos bon intencionnan lo cristaliza den e aña aki. Na nivel individual un tarea pa cada un di nos personalmente. Loke ta e bien comun, esey si ta topico aki.

En general nos por spera cu 2022 lo mustra un continuacion di e recuperacion economico cu a bira realidad caba na 2021. No pa di promer biaha den su historia reciente nos isla a mustra un recuperacion sobresaliente, cu a laga e expectativanan expresa di antemano mustra casi irelevante. Un calculacion preliminar di nos GDP pa 2021 ta mustra casi e cifranan contempla den presupuesto 2021 pa e siguiente aña. Y e cifra calcula pa 2023 ta practicamente loke nos ta alcanza na fin di 2022 caba. Naturalmente e desaroyo ey no mester laga nos cera wowo pa e realidad su tras; esey ta cu nos lo mira en berdad un crecemento rapido pa yega back na e nivel pre-Covid, pero despues nos lo mira cu e crecemento anual ta baha atrobe na e nivel bastante modera di e añanan anterior. Esaki tambe tabata parce base di e pensamento den gobierno mes, cu den e proyeccion multi-anual di presupuesto 2021 a pone un cifra modera di crecemento di GDP pa aña 2024 y 2025 di alrededor di 1 porciento. Nos no tin e cifranan di e proyeccion multi-anual di presupuesto 2022, aunke e cifranan di CAft den su conseho pa presupuesto 2022 ta revela algo di entrada di gobierno pa aña 2023 y 2024, unda ta mustra un aumento drastico di entrada di gobierno, principalmente a base di e crecemento fuerte di impuesto indirecto.

Awor, den e crecemento aki tin dos elemento: uno ta aumento di ingreso a base di crecemento economico, y dos, ta e introduccion di impuesto indirecto nobo, cual lo ta e BTW cu, asina leu cu tin informacion awe, lo bira 12,5%. De paso sea dicho cu esey ta implica e desaparicion di e BBO den su diferente formanan; esey pa combati e desinformacion constante cu tin. En todo caso, pa 2023 gobierno ta spera un aumento di Afl. 181 miyon na impuesto indirecto compara cu 2022, mientras cu entrada total entre e mesun dos añanan ey ta aumenta cu Afl. 190 miyon. Es decir, casi full e aumento den entrada na 2023 lo bin di aumento di impuesto indirecto, y cu un crecemento modera den actividad economico, esey ta implica cu gran parti di e placa ey ta sali for di economia, manera cu e ta. Esaki ta implica cu gobierno tin pensa pa aumenta su entrada di impuesto indirecto drasticamente, sin cu impuesto directo ta baha? Nos no sa e contesta corecto ainda; nos sa solamente cu e entrada anticipa den impuesto directo e aña aki lo subi y na 2023 lo sigui subi, no baha…

E debate tocante henter e asunto aki lo mester tuma lugar e aña aki, tanto durante tratamento di presupuesto pa e aña aki, como den e discusionnan cu partnernan social den preparacion di e leynan di impuesto nobo. Y preferiblemente no na fin di aña ora e decisionnan clave ta tuma caba. E gremionan lo ta haciendo nan mes un gran fabor pa cuminza na tempo cu entama e asuntonan aki. Fuera di e desaparacion logico di BBO no ta conoci ainda kico mas gobierno tin pensa di elimina na diferente tipo di impuesto, cu ta casi costa mas cu nan ta trece aden y cu lo ta un alivio pa pueblo y pa gobierno mes. Awor aki ainda tin tempo pa yega na decisionnan sensato cu ta conveni e ciudadano y gobierno tambe, cu sigur por beneficia di un reforma den maneho di su personal.

Mirando e asunto di e angulo aki, 2022 por ta un aña di transicion na caminda pa cambio grandi riba diferente tereno, entre nan e tema trata aki riba caba. Sin embargo, algo cu tambe nos a toca aki riba caba, ta bolbe riba mesa. Esey ta e problema cu ora turismo, ohala, ta back na su nivel anterior y e economia cu e ta impulsa tambe bolbe na nan nivel, di unda despues e desaroyo economico mester bin? Y nos no por permiti un actitud di ‘we will see when we get there’ pasobra esey no ta suficiente. Aruba no ta creciendo y di algun manera nos mester busca manera pa promove actividad economico cu ta genera divisa, sin cu ta haci un atentado riba nos recursonan natural. Na e momento aki, segun nos opinion, no ta existi un plan realistico ni viable di desaroyo economico responsable pa e proximo decada. Si nos no ta haci un intento pa mira mas leu cu e proximo par di aña, unda si tur cos lo bay bon, salvo algun problema di coronavirus, nos no ta bay tin contesta pa e problemanan grandi socio-economico cu ta acumulando y cu ta pidi pa dos cos: uno, un crecemento estable pa varios aña, pa duna gobierno espacio financiero pa asumi su responsabilidadnan; y dos: gobierno mester baha man cu gasto, principalmente gasto di personal, pa stop di ta un peso y estorbo pa desaroyo economico y social. Na e momento aki, lamentablemente, no ta mira ningun di dos. 2022 por bira un aña importante di transicion, e resultado no ta sigur.