Aña 2019 ta cabando cu sentimento mixto. Bon noticia ta intercambia rapidamente cu asunto menos agradable, pa e ciudadano y pa e empresario. Riba keho di banda di e gremionan empresarial cu nan kier claridad, a bin e anuncio di aumento di e porcentahe di e impuesto cu mester paga ora di haci pago den exterior, e asina yama ‘deviezenheffing’ cu a aumenta cu casi 50% (di 1,3% pa 1,9%). Consecuencia ta cu practicamente tur cos cu ta importa, y esey ta tur cos menos aire liber, lo bira mas caro entrante aña 2020.

Pero tabatin bon noticia a sigui: e anuncio di reduccion di tarifa di impuesto riba salario (loonbelasting) cu 4% pa tur nivel. Esaki ta duna un beneficio cu ta varia segun nivel di salario. Esnan cu salario mas grandi ta probecha mas. Pa ta completo, no mester lubida e aumento di e limite bao di cual no ta paga impuesto riba entrada (belastingvrije voet). Tambe a aumenta salario minimo te na Afl. 1815,35, importante pa esnan cu entrada modera, pero no sin consecuencia pa hopi empresa.

Esaki ta implica cu nos por termina aña 2019 contento y den mesun ambiente inicia e aña nobo? Di esey nos no ta asina sigur, pasobra ta keda bastante pregunta y interogante cu tambe mester di respuesta, cu den cierto caso tabata posible pa nos tin caba, pero no t’ey. Asunto manera e reforma fiscal, di cual e ultimo acontecimentonan describi aki riba aparentemente ta forma parti. Nos ta bisa aparentemente pasobra nos no sa… E problema ta keda cu ta presenta un plan fiscal cu pa gran parti ta un secreto, ignorando asina cu claridad mester existi den e tipo di asunto aki. Y ta parce nos cu aki ta unda e dialogo, o consulta entre mandatario encarga cu finanzas y e gremionan empresarial, a bay robez. E gremionan a tuma e consulta, por lo menos esey ta nos impresion, pa duna di conoce kico ta nan pensamento tocante reforma fiscal. Sin embargo, nan no a yega na mesa cu un solo pensamento, sino cu cada ken a bin conta nan version, loke ta haci semper mas facil pa un mandatario pone e ideanan un banda y haci loke e tabatin pensa caba.

Ademas, y esey ta mas grave ainda, a acepta cu e mandatario ta sigui maneha e asunto manera un secreto grandi, cu ta dia e haya su gana e lo informa nos kico ta spera nos. E manera di opera aki a causa disgusto grandi cerca CAft y e ministro/secretario di estado encarga cu asunto di Reino, cu tambe a haya tende cu ora yega e ora, nan lo haya sa. Naturalmente cu asina ta imposible pa haci cualkier proyeccion di mas cu un aña, mientras un reforma fiscal mester ta un instrumento strategico, cu ta presenta e cambionan structural cu ta sustenta tal strategia. Kico nos mester conclui awor? Cu e ultimo decisionnan menciona aki ta parti di un strategia bon pensa? Si esey ta asina, anto nos mester por deduci un linea strategico den esaki. Por ta cu ta nos falta di conocimento di e materia ta stroba nos, pero nos no por deduci ningun strategia aki. Mas bien ta mira un maneho oportunista di decision ad hoc ora otro idea fracasa. Bibo ehemplo di esaki ta e eliminacion di e ‘sugar tax’ pa reemplaza esaki cu e aumento di deviezenheffing. Pa colmo, no mester lubida cu e reduccion di loonbelasting ta bin pasobra gobierno a desisti pa bin awor cu mas medida, pero a considera oportuno pa ‘pasa e parti positivo’ awor caba. Pero.., ki dia e parti di paga atrobe ta bin? Keto bay nos no sa unda e aventura fiscal aki ta bay termina y kico e ta bay costa nos. Honestamente, esaki no ta manera pa maneha e asuntonan aki.

Tin otro punto grandi di incertidumbre cerando aña, y esey ta e aparente oferta di Citgo na su empleadonan pa retira tur. Esaki ta crea incertidumbre cu pa un parti no ta parce nos necesario. Despues di e ultimo acuerdo di gobierno cu Citgo, ta logico cu mester tene cuenta cu dado momento nan lo no t’ey mas. Y aki nos no ta papia di interes di empleado so, sino interes directo pa salvaguardia e operacion portuario cu mester garantisa entrada di combustible cu Aruba mester pa por funciona. Y ta aki unda nos no ta comparti pensamento di e gabinete aki, riba e punto di perspectiva pa logra haya un otro operador pa e planta cu ta resolve henter e problema. E inversionnan cu mester haci ta sumamente grandi, sigur si ta pensa riba un rehabilitacion completo, loke ademas ta un scenario practicamente imposible y ya descarta añas atras. No ta parce nos corecto pa lanta expectativa falso cu ta bay haya un operador ainda. Ta parce nos mas oportuno y honesto si gobierno duna un claridad ken di e actual personal ta necesario pa continua operacion di entrada di fuel y pa opera e terminal di crudo. Den cualkier scenario mester garantisa esakinan. Ademas, e renuncia di Citgo pa cumpli cu nan compromiso ta fortifica e caso huridico di gobierno den e despedida contratual. Aña nobo ta pa wak dilanti, sin miedo y cu transparencia.