Den nos edicion di ayera tabatin un articulo interesante den cual a aborda e tema di e agotacion previsto di e fondo di pension di behez AOV, na inicio di e proximo decada. Un tema cu ta bin dilanti regularmente, pero no ta haya un ‘follow-up’ gubernamental, por lo menos no di forma publico. Cu e tema ta sigui den nos cara por conclui di e hecho cu e ta un di e asuntonan menciona den e Landspakket pa Aruba, unda a acorda cu, salvo algun otro medida suficiente, entrante 2026 Aruba lo pasa pa hala edad di pension pa 66 aña. Laga nos cuminza anto pa bisa cu gobierno ta na altura di e situacion, pero cu e aparente urgencia di tanto asunto relaciona cu e debenan publico a ‘stroba’ nan di cuminza atende e problema aki.

E aspecto treci dilanti awor ta bay un stap mas leu, esta cu na e nivel actual di entrada y gasto, e fondo ta keda bashi pa aña 2032. Sorpresa? No, en todo caso no pa esnan mas interesa o di otro manera involucra cu e tema aki. Por ehemplo, den discusion di e materia aki den e Dialogo Social mas di 10 aña pasa, cu a conduci na e aumento di edad di pension te 65 aña. E cambio ey a bay acompaña pa mas medida, entre otro aumento di prima pa dunador di trabao y empleado, aumento di e limite di ingreso pa cobro di prima, y algun mas. Na e momento ey, ora a acorda e aumento di edad gradual te na 2024, tabata conoci caba cu esaki lo no ta suficiente y cu e indicacion di e propio SVb, di e menaza pa e fondo den direccion di aña 2030 y despues, tabata algo cu tabata previsto caba e tempo ey. Si tin sorpresa algun den e asunto aki, esey lo mester ta fruto di e silencio cu gobierno ta mantene encuanto e tema aki, envez di trece e obstaculonan aki den nos seguro social dilanti na un manera corecto y abierto; esey tambe yama goberna…

Sin embargo, loke nos por a mira ta net lo contrario. Den campaña electoral ta e propio Promer Ministro actual a propaga, contrario na tur informacion obhetivo tocante e tema, cu e si ta bay baha edad di pension atrobe, a sabiendas cu esey absolutamente no ta cuadra cu berdad. E prueba mas palpable di esey ta cu ta su gobierno a bay di acuerdo cu loke ta formula den e Lanspakket acorda cu Hulanda. Lo ta un argumento hopi ‘cheap’ awor pa bira culpa Hulanda pa e condicion aki den e Landspakket, cu esaki ta otro lugar unda Hulanda a ‘pone cuchiu riba garganta’ di gobierno di Aruba, cu lo tabata desea di haci esaki di otro manera. Nos no ta bisa cu actual gabinete ta bay actua asina, pero ‘por si acaso’ esaki lo ta nos respuesta.

Awor e otro parti di e asunto. Uno, e AOV ta continua como un medio insuficiente di entrada pa un persona pensiona por biba razonablemente? Si, na promer lugar pasobra e no tabata nunca intenciona como tal. E ta mas bien un medio di entrada basico, banda di otro forma di entrada, sea di pension of otro forma di reserva personal. Si nos contempla e nivel di e pension completo di AOV, compara cu actual nivel di salario minimo, y e ‘bestaansminimum’, ta mas cu obvio cu pa esnan cu ta depende solamente di AOV nan lo ta den problema financiero grandi. Esey ta conta mas aun pa e grupo grandi di migrante cu a drenta desde inicio di e desaroyo fuerte di turismo den añanan 90 y cu ta conta solamente cu un AOV parcial. Ningun hende no por sobrevivi asina, pero esaki ta un tema digno di atende separadamente.

E problema grandi pa futuro awor ta genera un problema mas, esta e manera con gobierno no ta atende e asunto di un manera abierto, sino cu ta join den e practica aparentemente faborito di hunga ‘avestruz’. Esey a sucede caba durante promer decada di e siglo aki, unda gobierno a nenga redondamente di atende e asunto di e fondo di AOV cu tabata kedando bashi. E solucion – temporal – di e siguiente gabinete, no tabata basa riba un deseo pa perhudica hende, sino simplemente basa riba e necesidad di tuma medida pa scapa e fondo. Na e momento aki nos ta acercando un momento unda gobierno actual mester diseña un maneho pa e proximo añanan, scuchando e partnernan social y tur otro voz relevante den e asunto aki. E ta bay ta un tarea dificil, hasta si nos no perde tempo cu critica inutil o vengativo. E fuentenan di ingreso ta conoci, na promer lugar e primanan di empleado y empresario. Esaki por crece ainda den e proximo par di aña, pero mester tene cuenta cu un crecemento economico hopi mas modera den e añanan cu falta pa yega na 2030. Esaki lo limita e posibilidadnan di cobra prima na e nivel actual di salario. Mientras tanto e cantidad di ciudadano cu ta yega na edad di pension ta sigui crece, yegando na un cuarto parti di e poblacion, contribuyendo na e urgencia di e asunto.

Finalmente esaki: e areglo di 66 aña mester ta aproba na 2025, y na vigor entrante 2026, pues no por warda te eleccion 2025 pa averigua ken lo mester actua. Tambe esaki: no ta gobierno so tin un responsabilidad den esaki. Unda gremio y sindicato ta keda; nan tambe a bira ‘avestruz’…?