Balor real di salario di Minister President ta riba 410 mil florin pa aña y no e suma arbitrario cu e ley ta menciona

E salario real di Prome Minister ta 410.169,63 florin pa aña y no e 261 mil florin riba cua e normanan nobo pa salarionan top den instancia publico y semi publico mester ta basa riba dje. Esaki ta locual Stichting APFA ta informa Parlamento den un carta manda siman pasa.

E carta tabata pa urgi oportunidad pa papia cu Parlamento riba e implicacion di e Landsverordening Normering Topinkomens, e Ley Normanan Top Salarionan, LNT, riba e funcionamento di e entidad cu ta maneha e fondo di pensioen di ambtenaar y esnan cu derecho igual (p.e. docentenan den servicio fiho).

Director di Stichting APFA, Sheila van Veen y Presidente di Hunta di Supervision, Erwin Croes den nan carta di 16 di Juni a informa Parlamentarionan di a tuma nota cu ta bay trata e ley sin cu a tene combersacion cu APFA, mientras cu e funcionarionan di e fundacion cu ta maneha e fondo di pensioen tabata trata di haya oportunidad pa splica nan punto di bista riba e ley y e proposicion di e norma. Sinembargo, mirando cu no a haya un reunion a dicidi pa pone e punto di bista den un carta, cu APFA ta spera cu Parlamentarionan lo tene na consideracion na momento cu trata e ley.

Segun e funcionarionan di APFA, e LNT lo bira e base legal pa APFA, algo cu no ta na interes general, ademas cu e proposicion di ley ta mina e punto di salida fundamental y di principio cu Parlamento, e legislador, tabatin na momento cu a dicidi pa privatisa e fundacion.

APFA a keda privatisa na 2005. Motibo pa esaki y e cambio den structura di e organisacion pa e fondo di pensioen tabata entre otro e riesgo financiero pa Gobierno cu te cu e tempo ey tabata keda responsabel pa deficit den e fondo, problema y fayonan den funcionamento di APFA, un structura di organisacion rigido cu tabata stroba actua na tempo segun desaroyonan externo, mientras cu e maneho tabata anticua cu tabata stroba funcionamento efectivo. E tempo ey a reconoce cu e entidad cu tabata cay bao Gobierno tabata carece di experticio pa por a scapa e fondo. E tabata hopi bisto, e carta ta bisa, cu mester a trece austeridad den e areglo di pensioen pa por a garantisa su sostenibilidad. E tempo ey a mustra cu e structura di pensioen a bira impagabel y p’esey mester a introduci reformanan impactante. Pero pa por a haci esaki mester a percura cu tin capacidad y conocemento den APFA, los di e hecho cu como entidad publico hopi biaha tabata depende di politica pa cubri deficitnan financiero.

E ley riba cua fundacion APFA ta basa, ta bisa cu e organisacion mester hiba un maneho integro y controla pa garantisa e pensioen di e participante y pensionadonan. Consecuentemente APFA a logra bira un entidad fuerte cu un structura di maneho solido, unda experticio y conocemento ta presente den directiva y e organisacion. APFA a organisa su structura di salario pa directiva na forma adecuado, a informa Parlamento. “Tin un structura di funcion, den cua ta describi e tarea y responsabilidad di e directiva, y nan a keda midi conforme un metodo obhetivo.” No solamente pa Directiva, pero pa henter e personal di APFA tin un structura di salario y un maneho di pago cu ta basa riba mercado y un maneho di produccion.

E ley privatisacion APFA

Den e splicacion di e ley privatisacion APFA, esta e Memorie van Toelichting, MvT, e legislador a bisa cu mester haci escogencianan specifico pa e organisacion di e entidad. A scoge pa un entidad di ehecucion cu mester haya un caracter priva, cu ta cay bao supervision di Banco Central di Aruba, mirando e experiencia positivo di esaki cu fondonan di pensioen priva. E pensamento tras di e structura aki ta cu e lo contribui na miho funcionamento di e fondo cu na final lo ta na beneficio di e pensionado. A scoge e tempo pa un fundacion, cu un directiva y un Hunta di Supervision. E MvT ademas ta bisa cu e escogencia ta basa riba e hecho cu e fundacion ta un organisacion relativamente grandi, cu den interes di su obhetivonan lo funciona den un cuadro empresarial cu ayudo di personal cu mester keda paga segun norma di mercado. “Pues, segun e ley di APFA, e intencion tabata cu mester paga e personal segun norma di mercado pa asina por haya e profesionalnan adecuado, cu por a haya trabao tambe den otro entidad financiero local.” Pues, e ley mes ta bisa cu APFA mester maneha e fondo a base di profesionalismo, experticio y experiencia, unda e pago ta conforme mercado.

A logra sanea e fondo di pensioen

Y segun e carta, e strategia a funciona pasobra a bin mehoracion considerable den e fondo. Pa compara, dia 1 di Januari 2011, APFA tabata un fondo di capital di 1.9 biyon, pero tabata falta 600 miyon pa cubri e pensionnan. E grado di cobertura bruto e tempo ey tabata apenas 74 porciento y esun netto tabata hasta mas abao, esta 68 porciento. “Danki na e reformanan y maneho profesional cu a bira posibel cu e privatisacion por a sanea e situacion y e resultadonan ta papia pa nan mes. Aworaki e fondo di un capital di 3.4 biyon florin cu un surplus di 300 miyon, cu un grado di cobertura bruto di 119 porciento y un grado di cobertura netto di 108 porciento.”

Hala holoshi atras

E LNT lo nifica cu ta kibra cu e motibonan pakico APFA mester a keda privatisa, segun Van Veen y Croes. “E lo nifica cu ta hala e holoshi atras y ta bay kibra cu e intencion di e legislador. Consecuencia di esaki por ta cu e continuidad di APFA y calidad di maneho di pensioen lo core peliger, ya cu no lo por mantene y/of atrae academico, profesionalnan specialisa si no por ofrece nan un honorario cu locual mercado ta paga. Esaki no ta algo cu Gobierno ni Parlamento, ni e participante na e fondo lo desea.”

E reduccion di salario di e ehecutivonan halto di APFA ademas lo tin consecuencia pa e salarionan mediano pa e resto di personal, pa evita un crecemento torsi di e structura di salario.

Fayonan den e ley

Banda di esey tin algun fayo serio den e LNT cu ta afecta e legitimidad di e norma Wever Croes, den caso cu esnan afecta mester acudi na Corte. E prome fayo ta e calculacion incorecto y arbitrario di e salario di Minister President. E norma ta basa riba un calculacion cu no ta cuadra. Na momento cu a calcula e salario, sea deliberadamente of conscientemente, no a tene cuenta cu e balor real di e contribucion pa e pensioen di Prome Minister cu segun calculacionnan actuarial ta yega na 145 mil florin pa aña, mientras cu e LNT ta papia di e suma di 30 mil, cu segun e carta ta uno arbitrario y ficticio. “Resultado di e triki aki ta cu e norma di pago di 261 mil ta bira e midi pa e norma. Pero si inclui e balor real di locual Minister President ta haya pa su pensioen, e norma mester ta 410.169,63.[red. Minister y Parlamentarionan no ta participa na e fondo di pensioen di APFA, sino ta contribui cu 8 porciento na nan propio pensioen y ta ricibi nan pensioen directamente for di presupuesto di Pais Aruba]. “Raad van Advies tambe a hala atencion riba e calculacion robes di e entrada di Minister President, cu ta e base pa e LNT,” Van Veen y Croes ta bisa Parlamento.

Periodo di transicion

E di dos fayo den e ley, segun APFA ta e periodo di transicion cu no ta suficiente. E LNT ta papia di un periodo di dos aña pa ahusta e top salarionan na e norma Wever Croes. Pa comparacion APFA a usa e ley similar na Hulanda cu a duna un periodo di transicion di 7 aña, di cual 4 tabata un suspension di e norma y e siguiente tres, un adaptacion gradual na e norma. “Cu falta di un periodo di transicion balansa y husto ta haci un kiebro riba derechonan fundamental di esnan afecta,” e carta ta bisa.

Como tal, APFA ta urgi Gobierno y Parlamento reevalua si e LNT ta aplicabel pa APFA. E tratamento di e ley ta poni pa Dialuna awor.