Nos ta atendiendo metanan di sostenibilidad?

Cu un energia admirabel, nos Prome Ministro ta sigui promove e idea di desaroyo sostenibel, hancra den e 17 metanan di Nacionnan Uni pa logra na 2030. Lastima cu ta enfoca demasiado riba e meta di cambia di uzo di fuente di energia di origen fossiel pa fuente renovabel, sin cu ta tende tanto di e otro metanan. Awor, si ta haci e escogencia aki for di e punto di bista cu no por haci tur cos pareu, lo ta bon pa expresa esaki bon cla, pa tur hende comprende cu en berdad tin henter e pakete na bista, pero mester pone prioridad. Di otro banda, ta importante pa dedica atencion na otro meta, si e situacion urgente ta exigi esey. Por ehemplo den caso di garantisa un ambiente apropia pa e ciudadano biba aden, sin peligro pa su salud. E caso bergonsoso di e situacion cu e dumpnan, legal o ilegal, ta bin na mente inmediatamente.

Pero, pa loke ta e aspecto di cambio pa fuente di energia renovabel, kico ta e perspectiva pa na 2020 en berdad nos logra e meta aki? Den pasado reciente, na mas cu un ocasion, nos a splica nos lectornan cu no ta posibel alcansa 100% di energia renovabel, pasobra nos ta un isla cu no por tin e ‘back up’ di otro red di distribucion den otro pais. Recientemente nos a publica un noticia di un ‘apagon’ cu a causa problema den America Central, di Panama te Guatemala. Pakico esey? Pasobra e paisnan di e istmo ta conecta cu otro y ta apoya otro di e manera aki. Cu esey por causa problema momentaneo tambe ta berdad, pero riba termino largo e bentahanan ta mas grandi cu e desbentahanan. Nos no tin esey y mester tin cierto un capacidad extra, cu no ta basa riba biento o solo, o algun otro forma di energia renovabel. Na e momento aki esey ta e heavy fuel oil cu WEB Aruba NV ta uza, cu por bira gas, pero asina mes ta keda un combustibel fossiel.

En todo caso, faltando 3 aña pa yega na 2020, gobierno ta bisa cu nos ta na 40% di energia renovabel, compara cu produccion total. Esey na e momento aki no ta e caso (ainda). Nos lo yega den direccion di esey na ‘capacidad instala’, si e segundo parke di molina bira realidad. E parke solar planea na San Nicolas lo ta un contribucion considerabel, aunke e problema di suela contamina den e area ey no a haya solucion ainda. Pero, caso dado mes cu nos ta na 40% actualmente, kico ta anticipa den e tres añanan aki cu nos por yega na 100% renovabel? Berdad ta cu nos no ta tende tanto plan nobo, cu mester bay cubri e parti grandi di e trabao cu tin pa haci. Mas energia solar? Mas biento? Desaroyo di energia a base di hidrogeno? Deep Sea Water Cooling? Haci uzo di ola di lama?

‘Bottom line’ ta, cu ni si nos por a desaroya un bon pakete di diferente fuente di energia ainda, tres aña ta parce poco pa realisa tur esaki. Y mas ainda pasobra mester integra cada tecnologia aplica den e sistema di distribucion na un manera confiabel y sostenibel. Den e discusion aki mester haci un distincion entre alternativa pa almacena energia, pa por crea mayor posibilidad pa garantisa stabilidad di e sistema, y tecnologia di produccion di energia renovabel. Ultimo par di aña nos ta tende mas di metodo di almacenahe, manera bateria y ‘flywheel’ pero poco di alternativa di produccion mes. Tampoco no tin tanto enfasis riba con pa baha consumo di energia, cu excepcion di e proyecto di cambia iluminacion publico pa LED.

Cu den e actual campaña electoral e partido berde ta keda cu su lema di 100% ‘green’ na 2020, nos por comprende, pero ya ta bisto cu esey no por logra. Esey no ta kita cu yega algun dia na e meta aki ta un logro cu tur partido mester aspira. Esaki sigur cu e metanan strategico mundial pa yega na disminui uzo di combustibel fossiel en bista di aumento di temperatura global. Importante ta cu mester tuma e debate na serio encuanto e metodo y tecnologianan cu por hiba nos mas cerca di e meta aki. Banda di esey mester habri e discusion riba e otro 16 meta strategico relaciona cu desaroyo sostenibel cu Nacionnan Uni a formula. Djis pa menciona algun: calidad di enseñansa, bon salud y bienestar, cero pobresa y hamber, ciudad y comunidadnan sostenibel. Nos no ta bisa cu e temanan aki no ta haya atencion, pero no tanto for di un perspectiva explicito di sostenibilidad. Den esaki naturalmente no ta solamente pa esunnan cu actualmente ta den e ‘driver’s seat’ sino tambe den e debate politico en general.

Sin e perspectiva aki di un politica integra a largo plaso, e debate sin rumbo ta domina, nos ta enfoca riba tur tipo di problema marginal sin toca e problema real mes. E miho ehemplo di esaki ta loke a sucede, o miho dicho no a sucede den nos enseñansa den ultimo añanan.