Regularmente e topico di nos poblacion cu ta hayando cada dia un average di edad mas halto ta bin dilanti. Nos tin caba riba 65 aña un 18.500 persona, y si añadi e grupo di riba 60 aña, nos tin casi 27.000 persona. Riba un poblacion cu awe ta alrededor di 107.500, casi 1.800 persona menos cu na 2019, nos tin anto 17,2% riba edad di 65 aña, y conta desde 60 aña, nos tin 25%. Cu e tres ‘cohortnan’ mas grandi di nos poblacion den e bracketnan di 50 pa 64 aña, mas di 25.000 persona, nos ta mirando cu e situacion ta birando cada aña mas serio. Den e proximo añanan nos lo tin un bon cuarto di e poblacion riba edad di pension, y na 2024 lo yega na culminacion di e actual mecanismo di posposicion di edad pa haya AOV. Aki dos aña bo mester tin 65 aña pa cobra AOV, y si cos bay robez, lo bin un aña mas acerca.

Poniendo un banda e disgusto cu hopi biaha nos ta ripara cerca otronan ora ta toca e tema aki, nos ta desea di enfoca mas riba kico lo ta e scenario aki poco aña, con nos ta deal cu e situacion ey. Lamenta en todo caso lo no gana nos ningun gloria, haci algo si. Pero, si nos cuminza analiza, nos no ta den un situacion unico. Varios pais a bay nos dilanti y segun nan recursonan a atende e problemanan di un poblacion cu ta envejece na diferente manera. Por ehemplo Hulanda. Cincuenta aña pasa tabata masha normal cu hende di edad tabata bay masalmente pa cas di anciano y bo tabata mira ‘bejaardentehuis’ tur caminda. Esey no ta asina mas. No cu no tin esakinan mas, pero e ta hopi menos mientras e poblacion ta den e proceso demografico di ‘vergrijzing’ keto bay. Unda e hende di edad ta anto? Den un vivienda, o mejor dicho den varios tipo di vivienda. Tin vivienda pa anciano cu ta pareha cu ta biba den algo mas modera cu loke nan tabatin tempo cu nan tabatin yiu creciendo. Un gran parti di e poblacion di edad ta biba riba nan mes ainda, y naturalmente tin cuido specializa pa esnan cu mester di esey. Pero a haci un gran esfuerzo tambe pa stimula y facilita mobilidad di hende di edad, y tambe naturalmente di hende cu un handicap cu mester di un vehiculo pa por move. Unda cu bo bay bo ta topa hende riba nan ‘scootmobiel’ na caminda pa supermercado, pa cualkier otro tienda, atendiendo mas tanto posible nan mes asuntonan.

Tur esaki tabatin naturalmente bastante consecuencia pa planificacion urbano, pa adapta caya y acera tur caminda, cambiando tambe entrada pa edificio publico y comercial. E tabata un proceso largo cu a costa hopi recurso financiero, esey ta sigur.

 

Awor, tur esaki por ta zona masha bunita, pero tin otro banda di e medaya tambe. Cu e austerizacion den gasto publico gobierno a tira un vista tambe unda nan por a economiza, y a surgi e concepto di ‘mantelzorg’. E idea ta cu tur anciano, o persona cu cierto problema medico cu ta limita nan den nan bida, tin cu wak primeramente den nan propio alrededor ken por yuda, sin cu di biaha ta haci uso di servicio medico o cuido specializa cu ta hopi caro. Kico a pasa? Si bo tin yiu cu ta biba cerca di bo, nan ta e promernan indica pa duna un man den bo cuido personal. Esey no ta nada facil, pasobra un anciano tin yiu cu ta mas tanto den e edad cu nan tin yiu chikito cu tambe ta pidi nan atencion. En todo caso, den e sociedad bastante individualiza, unda den hopi caso un persona di edad no tin famia ta biba cerca di su cas, e cosnan aki no a bay, y no ta bay sin bastante problema. Claro cu den hopi caso tin ehemplo di un solidaridad caluroso cu e persona di edad, no solamente di yiu pero hasta di persona cu no ta famia mes.

Awor, mirando nos situacion, kico ta loke nos ta bay scoge pa atende e situacion mas den futuro ora un bon parti di nos pobalcion ta hende di edad? Nos no ta bay cana e caminda cu Hulanda a cana, creando tur e institucionnan grandi ey, pa despues bay den ‘mantelzorg’…? O nos mester constata cu pa nos no ta necesario yama e cos ey mantelzorg pa practica hustamente esey. Nos tin un poblacion considerable caba di edad di cual solamente un porcentahe chikito ta biba den cas di anciano. E facilidadnan ey mester t’ey tambe, sin duda algun. Mayoria di hende di edad lo no ta bibando den institutonan specializa, esey ta sigur. Pero kico nos ta haci den planificacion urbano? Kico ta haci pa facilita hende di edad move riba nan mes? Kico tin na facilidad pa rolstoel? Otro pais den e region aki ta bay pisa den facilita turismo cu wheelchair, y kico nos ta haci? Ni banda di e hotelnan bo por move drechi cu rolstoel, corda otro caminda.

Pregunta anto: ki dia nos ta cuminza mira nos mes y gobierno ta inicia planificacion di e asuntonan aki, sin perde nos mes den un fluho constante di roadshow, sin cu ta mira un avance den direccion positivo. Nos lo cumpli cu ‘mantelzorg’ den famia, pero ta nos mester drecha caya tambe?