Cada tanto tempo nos por tuma nota di problema gerencial o di insatisfaccion di empleado na nos compania nacional di transporte, Arubus. Como medio di comuicacion ta nos tarea pa divulga informacion di loke ta sucediendo, pero nos ta sinti cu un medio serio mester ta tambe preocupa pa duna su lectornan un vista mas amplio di e situacion den cual e conflicto o problemanan ta presenta. Aki ta unda e problema pa nos ta cuminza, pasobra di ambos banda, di e gerencia/gobierno como accionista y di banda di sindicato, aparentemente ta pensa cu ta suficiente pa informa segun e formula cu nos ta yama un ‘need-to- know basis’ como sifuera ta trata di servicio di inteligencia di un pais. Cada vez cada banda ta bin conta nan storia segun cu nan ta considera esey estrictamente necesario pa nos haya sa. Anto ainda nan ta kere cu nos mester scoge banda pa apoya? A base di kico? A base di yuda keda mantene e situacion di desinformacion reinante den nos sector publico? Nos tin otro deber pa cumpli…

Laga nos bisa en todo caso cual ta e informacion cu ta falta pa cualkier medio, y cualkier ciudadano por forma un opinion adecua di loke ta pasando den e sector di transporte publico. Pa cuminza, nos tin e situacion unda pa añanan largo experto Hulandes ta bisa nos mandatarionan cu nan mester percura pa Arubus bira ‘self-sufficient’, pa gobierno no mester di hinca placa mas den e empresa. Den cada conseho di CAft nos por bin topa cu e tipo di conseho aki. Nos ta comprende e bon intencion pero e no ta toca e curazon di e problema structural cu transporte publico tin aki, y cu ta haci cu ta practicamente imposible pa opera na un manera solvente. Nos no ta bisa esaki pa tapa e mal maneho cu tin añanan largo perturbando e empresa, esey ta otro aspecto cu mester atende tambe. Pero loke ningun hende ta splica, y pa ta honesto nunca nos a tende ningun politico ni ambtenaar halto comenta, ta cu Aruba ta un ciudad, chikito di poblacion, apenas 100 mil hende, pero plama riba un teritorio considerable, di sigur 100 km2, lagando e zonanan di naturaleza un banda. Cu e base poblacional chikito aki, cu tin su consecuencia pa e escala di empresa publico cu bo por mantene, ta con bo ta bay organiza transporte publico den un situacion asina adverso? Nos no sa mes si a yega di confronta e expertonan di exterior cu e situacion peculiar den cual nos ta supuestamente purba organiza un transporte publico cu ta alavez eficiente y pagable pa esnan di menos recurso cu mester haci uso di esaki. Mucho menos nos a yega di tende un mandatario duna nota di e conocimento aki, pa cual nos por supone anto cu esey lo ta ausente tambe… Loke nos lo haya di tende ta cu nan ‘lo bay haci algo’ sperando cu esey lo satisface curiosidad periodistico.

Ta logico cu un prensa serio no por biba cu e tipo di informacion superficial aki. Lamentablemente esey ta conta pa henter gobernacion, unda pa gran parti e empresa y entidadnan estatal ta biba ainda den e secretismo di semper, practica tambe pa e mesun gobierno y Promer Ministro, cu no ta laga ningun oportunidad bay perdi pa gaba su integridad y transparencia. Asina leu cu nos sa, aparte di e entidadnan cu ta tene honor na nan mes y ta publica nan estado financiero y general, gobierno no ta haciendo ningun esfuerzo pa bira mas transparente, poniendo TUR cuenta anual disponible. E ora nos por tin un mihor vista kico ta e caso na Arubus tambe. Ademas, esaki ta un asina yama ‘low hanging fruit’ ora un gobierno kier practica mas transparencia, pasobra tur e material ey ta digitaliza caba… Awor nos mester scucha cu e banda di empleado ta desea mihor pago, pero nos no tin e minimo idea unda e compania ta para, pues si mañan nan bin bisa nos cu no tin placa pa esey, ademas di varios otro asunto urgente, nos no por verifica nada; nos no sa si tin un cu ta gaña, o cu tur dos ta gaña, o cu ningun ta gaña pero tin cu ta exagera; nos no sa…

Transporte publico ‘pirata’

Esaki sin duda mester trece nos riba e tema di ‘transporte pirata’ cu tambe cada tanto tempo ta haya tarima publico, pa despues desaparece den trasfondo atrobe. Di un banda e fenomeno di transporte pirata ta surgi di e mesun situacion di ineficiencia y incapacidad di e sector publico pa resolve e problemanan di transporte di un manera adecua. Tin hopi oportunidad pa yena e bashi cu ta cay na varios lugar unda uso di e transporte publico ta dificil pasobra e no ta cuadra cu e realidad di lugar di biba y di trabao, y un taxi ilegal ta e manera pa yega trabao na tempo, pa un suma razonable. No lubida cu nos ta papiando aki di e parti di e poblacion cu un cartera mas modesto. Pareu un hende na Aruba tin e posibilidad di cumpra un auto propio, esey ta loke nan ta haci, pa motibo cu nos tur conoce…

Ademas di tur esaki, nos tin un sector informal considerable, cu bon participacion di persona indocumenta, cu por haci y deshaci tanten autoridadnan ta scoge pa keda opera na e manera macaron di semper. Tanten tur esaki ta keda asina, nos lo reporta di e tipo di conflicto laboral aki, pero duna opinion acerta, esey lo keda pa otro oportunidad.