Den nos edicion di e siman aki di nos column dedica na nos idioma Papiamento, atencion pa e fenomeno di intercambio entre palabra cu ‘o’ y na su lugar ‘ue’ manera nos a hereda/adopta esaki di idioma Spaño. Tin varios verbo na Spaño unda por observa e intercambio aki, manera ‘poder’ cu den cierto aplicacion ta converti den ‘ue’: por ehemplo ‘yo puedo’, ‘tu puedes’, pa despues bolbe na e ‘o’: ‘nosotros podemos’. Algo cu nos tur a siña y cu no tin nada straño cune. Esaki a haya aplicacion den Papiamento tambe y esey desde antaño. Sin embargo, mas recientemente a surgi un cambio den e uso di un di e palabranan aki cu ta duna problema. De repente nos ta tende hende ta papia di ‘prueba algo’ cu cual nan ta indica ‘duna prueba di algo’. Pero, pa esey e verbo desde antaño tabata ‘proba’, di e ‘probar’ Spaño, mientras e sustantivo semper tabata y ta ainda: e ‘prueba’.

Awor, nos por scucha e comentario cu si ‘pueblo kier papia asina, esey no por ta incorecto’. Laga nos supone un rato cu esey ta un libertad cu cualkier hende tin pa dicidi cu nan ta papia di ‘prueba algo’ na lugar di ‘proba algo’. E ora lo ta bon pa contesta e siguiente preguntanan: pakico lo nos ta papia di forma hustifica di ‘prueba algo’, si e otro variantenan di verbo, a base di e mesun sustantivo, si a keda manera adopta di Spaño? Por ehemplo, nos ta papia te awe di ‘aproba’ y no di ‘aprueba’, di ‘desaproba’ y no ‘desaprueba’; di ‘comproba’ y no di ‘comprueba’. Kico a sucede na caminda cu den e solo caso di e verbo ‘proba’ esaki den papia diario di hopi hende a cambia pa ‘prueba’?

Segun nos opinion, esaki ta e cosnan no asina incomun den un situacion unda un idioma ainda ta basa riba regla no explicita, pero cu hende ta hereda di generacion pa generacion, te un dia un persona ta dicidi di cuminza usa su propio variante, esta e ‘prueba’, probablemente pa falta di conocimento di e forma, te na e momento ey considera corecto, cu ta ‘proba’. Riba kico e pensamento aki ta basa? Riba e hecho cu 50 – 60 aña pasa ningun hende tabata usa e variante di ‘prueba’ aki. E palabra ‘prueba’ tabata y ta existi ainda como sustantivo, pero no como e verbo corespondiente.

Awor, kico ta sabiduria pa recomenda den e situacion crea, unda hasta varios persona conoci den comunidad aparentemente no sabi cu ‘prueba algo’ realmente no ta e forma corecto, pero cu a bira algo bastante comun tambe pasobra nos no tin custumber di coregi otro persona, algo tambe masha normal den un situacion unda te poco tempo pasa no tabatin regla oficial, cu ademas te awe no ta di conocimento amplio cerca publico. Dado momento un cierto palabra ta bira di uso mas amplio y ta bira parti di e vocabulario. Ta pesey e verbo ‘prueba’ ta aparece tambe como tal den e vocabulario oficial, banda di e uso di e mesun palabra como sustantivo. Sin embargo, mirando cu, manera nos a indica anteriormente, ningun di e otro palabranan deriva di ‘prueba’ y ‘proba’ a haya cambio den e sentido aki y ‘prueba’ como verbo a keda algo unico, nos recomendacion ta cu e forma mas corecto y mas antiguo, atrobe segun nos opinion, ta ‘proba’ y no ‘prueba’. Asina ta mantene tambe e uniformidad cu e otro variantenan manera menciona (aproba, desaproba, comproba, comprobante, aprobacion, desaprobacion, probablemente, etc.).

Nos conoce mas caso di e intercambio entre ‘ue’ y ‘o’ cu no semper ta relaciona cu un verbo specifico, pero cu tin un pasado mas complica. Por ehemplo, nos conoce di antaño e sustantivo ‘porta’ cu ta diferencia di Spaño (’puerta’), muy probablemente pasobra e ta parti di e herencia mas antiguo ainda di Portugues (‘porta’). Pero, despues nos a adopta si e sustantivo ‘puerto’ di Spaño, inclusive su adjetivo ‘portuario’ unda e ‘ue’ ta bira atrobe e ‘o’. Ta di spera cu nos no haya un di e dianan aki un hende bin riba e idea di cambia ‘portuario’ pa ‘puertuario’ pasobra…, bon, pakico?