Ministro encarga cu labor a indica den rueda di prensa cu desempleo na nos isla a baha te na e record di solamente 4%. Esey a ser treci como un logro compara cu e desempleo halto cu tabatin durante e recien crisis di Covid-19. Mientras cu di un banda por ta contento cu e reduccion di desempleo aki, e cifra di 4% ta indica algo mas cu e mandatario no a menciona. Esey ta cu en general den e materia aki, por considera 4% como un desempleo minimo, na cual altura ya ta mira problema di escasez den varios sector. Esaki ta e caso tambe, tumando na cuenta e gritonan di alarma di ultimo tempo for di sector turistico y sectornan directamente liga na turismo. Sigui bay den direccion di 3% lo significa cu e problemanan di escasez ta birando sumamente grave. Ningun pais na mundo na 3 o 4% ta canta gloria pero ta bay busca solucion pa e problemanan di escasez cu ta aparece na varios lugar den nan economia.

Ehemplo di esaki ta e situacion actual na Estadonan Uni, unda tambe a yega na un porcentahe di 4%, cu e mensahe adicional cu tin un demanda di mas di 6 miyon cupo di trabao, pa cual no tin hende… Den gran parti di e pais ey, sigur den sur, ta e migrante, legal o ilegal, cu ta yena gran parti di e demanda aki. Cerca nos, pa varios decada caba, e situacion di ecasez laboral, sigur den sector turistico, a conduci na un parti considerable di e forza laboral cu ya ta consisti di trahadornan importa, a base di un permiso di estancia. Un parti di esnan cu a drenta cu permiso a traves di aña no tin mester di esaki mas y hasta tin un parti cu a haya ciudadania Hulandes. Asina mes, e parti cu mester permiso probablemente ta sigur mas cu 10.000, posiblemente 15.000. Den e cuadro aki nos ta ni papia ainda di e demanda grandi na caminda pa e hotelnan nobo; di esey mas despues.

Loke ta haci falta den tur esaki ta cu e ministro ta tira algun cifra den publicidad, pero no tin un splicacion di parti di e departamento concerni di loke nos ta trece dilanti aki, mucho menos dato mas specifico di e sectornan cu mas mester di personal, y di ki tipo. Di e manera aki nos no ta bay dilanti, cu un departamento cu ta depende di un solo cifra anual a base di un encuesta, cu despues di un par di luna caba por resulta di ta obsoleto. Gobierno di Aruba ta keda nenga redondamente di inverti den otro metodo di recolecta informacion di mercado laboral, cu por duna update di desempleo riba un base mas regular, y cu mas detaye.

Pero tin otro aspecto cu a capta nos atencion. E mandatario a referi tambe na e cifra di desempleo hubenil cu a baha recientemente. Esey ta positivo, pero e mandatario a declara tambe cu e desempleo entre hoben a subi cu 1,2% na 2023. E ta spera cu esey lo ta pasobra nan a opta pa bay studia, pero e expresion ey ta lanta pregunta, en todo caso di metodologia, o di mal comprension di parti di e mandatario. E caso ta cu un persona cu a bay studia no por ta inclui den un encuesta como desemplea; e no ta disponible pa traha, punto. Si e encuesta a ser haci corectamente, anto tabatin na e momento ey mas hende hoben local buscando trabao y no a haya, ainda. Loke e mandatario ta sugeri no por ta corecto. Ta aki nos ta haya falta di un departamento mas profesionaliza, cu por produci publicacion a base di trabao cientifico, dunando apoyo na actividad empresarial y na publico en general. Ta den e tipo di asunto aki ta parce cu nos pais no por progresa. Imagina un profesional cu mester traha un business plan detaya pa un empresa. Cifra di importacion y exportacion por logra ainda, pero labor? Bo no sa mes unda pa cuminza. Te awe, cada ken ta haci nan investigacion, manca pa falta di dato concreto. Esaki tambe lo mester ta un preocupacion ministerial pero talvez e mandatario tin otro filosofia. Consecuencia di tur esaki ta si cu no ta mira mehoracion, por ehemplo den atencion di escasez di personal na nivel universitario y HBO, un problema cronico pa funcionamento di hopi empresa. E problema aki no tin nada di haci cu altura di desempleo. Ta bon conoci cu pa mayoria di funcion na e nivel aki simplemente no tin hende localmente disponible. Sin embargo, no ta mira nada ainda di un proceso mas diligente den tramite pa permiso pa trece hende di exterior. Y si den caso di e categoria aki, cu numericamente no ta representa e masa di permiso, anto e pregunta ta con ta haci pa tramita mas di nuebe mil persona extra pa e hotelnan cu lo bay habri.

Aki nos ta topa ademas atrobe cu e problema di e grupo grandi di migrante indocumenta, cu ta roga pa un solucion definitivo. Ta parce cu ni gobierno, ni oposicion ta desea di toca e tema aki, mucho menos contempla e formalizacion di un amnistia. Lo ta un tema cu no ta conveni ningun partido politico na e momento aki, pa motibo electoral. Resultado ta si cu e mandatario encarga cu labor y integracion por efectua un ‘amnistia de hecho’ mientras cu e poder legislador ta sigui na soño. Basta no bin yora despues cu ‘nos no tabata sa’…