E siman aki den nos articulo tocante nos idioma nacional nos atencion pa e fenomeno di mezcla peculiar di e varios idiomanan cu ta base pa nos idioma. Mas specificamente e fenomeno cu nos ta adopta un palabra for di un idioma, pero den su uso ta usa esaki den un forma cu realmente ta pertenece na un otro idioma.

Un ehemplo, cu ta trata di un palabra cu no ta di uso coriente mas, y probablemente a keda semper di uso local o familiar, ta e palabra ‘lawaiera’. E origen ta naturalmente Hulandes: di ‘lawaai’. Varios decada pasa, en todo caso den algun famia, tabata comun pa tende un persona bisa: “El a bin haci lawaai na mi porta, pero mi a core cune”. Y relaciona cu e uso di e palabra ‘lawaai’ o ‘lawai’, tabata papia di un persona ‘lawaiera’; un persona bochinchero y pleitista.

Porcierto tabata papia di ‘lawaiera’ so, pasobra tabata referi semper na un persona femenino cu problema di comportamento. E version masculino (‘lawaiero’) no tabata di uso comun. E forma cu a usa e palabra di origen Hulandes pa crea un adhetivo relaciona, pero den un forma cu ta pertenece na e herencia Portugues/Spaño, ta mustra riba e flexibilidad grandi cu ta existi den nos idioma pa haci e tipo di ‘crossover’ aki sin ningun problema.

Mas recientemente nos por a cera conoci cu e famoso discusion tocante e uso di e palabra ‘wakiendo’ cu tambe nos por considera un tipo di ‘crossover’ asina. Normalmente tur e verbonan di origen Spaño/Portugues conoce nan ‘Gerundio’ cu ta e forma pa indica cu e proceso cu e verbo ta describi ta tumando lugar. Aki caba nos ta usando dos di nan: ‘tumando, usando’, loke ta suficiente splicacion.

E verbo ‘wak’ (Hulandes: ‘waak’) conoce su Gerundio Hulandes tambe (‘wakend’) pero nos no ta usa esey den Papiamento. Probablemente, pasobra a adopta un palabra (verbo) sin su contexto total na Hulandes ta haci cu ta busca referencia cerca e base Latino di e idioma. En todo caso, esnan cu a cuminza usa ‘wakiendo’ den nan idioma di tur dia a topa cu bastante resistencia, unda a argumenta cu e ta un forma eroneo cu no ta cuadra cu tradicion di nos idioma. E hecho cu nos no tin tanto verbo di origen Hulandes den Papiamento ta haci cu e fenomeno di eventual ‘crossover’ manera describi pa ‘wak’, lo keda semper limita. Algun di nan ta por ehemplo ‘smeer’ y ‘spaar’ cu tampoco conoce nan Gerundio di ‘fabricacion local’. Un otro cu por ta relaciona cu tanto Hulandes como Ingles ta e verbo ‘selecta’ (di ‘selecteren’ o ‘to select’), mientras cu di otro banda tambe nos conoce e variante Spaño: ‘selecciona’ (di ‘seleccionar’). Tur esaki ta bin hunto ora nos ta papia di por ehemplo di “un grupo selecto” cu ta mustra relacion cu tur tres idioma menciona aki, ya cu den tur tres (select, select, selecto) conoce e adhetivo aki. Un biaha mas nos ta mira aki e riqueza di nos idioma cu den e caso aki ‘a fia’ di varios banda.

E fenomeno describi aki riba no ta asina straño, ya cu den mayoria di situacion nos ta cay back riba e base Latino di nos idioma ora nos ta busca referencia pa un palabra o termino. Ora nos no sa un palabra pa describi algo na un cierto momento, y nos ta realiza nos cu realmente no tin un palabra bon conoci na Papiamento, promer cos cu nos ta haci ta busca su equivalente o un sinonimo na Spaño. Pa loke ta e influencia di Portugues, esaki tabata importante na momento di nacimento di nos idioma, pero no tin e relacion directo mas cu un parti di e poblacion cu ta usa e idioma ey. Sin embargo, e contribucion historico aki ta asina fuerte, cu el a bira parti pa semper di nos idioma. Hopi palabra di cual nos por pensa cu nan ta origina den Spaño, probablemente tabata presente caba a traves di Portugues. Pero mas di esey na un proximo oportunidad.