E siman aki den nos articulo special dedica na nos idioma nacional Papiamento, atencion pa algo cu nos ta usa tur dia, pero talvez nos no ta pone atencion na esaki. Ta trata di uso di e palabra ‘pa’ den nos comunicacion diario. Basicamente e palabra ta bin di Spaño ‘para’, o antes caba di Portugues. Segun nos custumber ta abrevia esaki te na ‘pa’. Nada straño pasobra na Spaño tambe conoce e forma di abrevia e ‘para’ te na ‘pa’ den habla popular. E complicacion ta bin ora nos ta usa ‘pa’ tambe pa representa e palabra ‘por’ na Spaño. E caso ta cu na Papiamento nos nunca a adopta e uso regular di e palabra ‘por’ den tur sentido, sino cu nos a limita esaki na cierto uso fiho den cierto expresion adopta di Spaño, manera ‘por ehemplo’ y ‘por fabor’. E no uso di e ‘por’ den tur su funcionnan a bay acompaña pa e incorporacion di e version Hulandes equivalente na e ‘por’, cual ta ‘door’. Asina nos a custumbra usa e forma Hulandes ‘door’ pero e ‘voor’ no a drenta.

E motibo pa cual e ‘door’ Hulandes a haya uso por ta relaciona cu e hecho cu e uso di ‘pa’ pa tanto e ‘para’ como e ‘por’ por resulta den confusion. Por ehemplo e frase: “E plan aki a ser diseña pa ingenieronan di DOW”. Aunke nos ta usa esaki den e forma aki, riba su mes e tin un posible confusion cune, den e sentido cu por les’e tambe asina cu e ta significa cu e plan a ser diseña pa otronan, pa e ingenieronan. A pesar di esey, nos ta us’e practicamente tur dia. Tin vez e contexto di e frase por ta dunando claridad riba esaki. Por ehemplo: “E plan aki a ser diseña pa ingenieronan di DOW, den cual nan a haci un bon trabao.” Aki si a keda bon cla kico e ta significa. Si nos no haci esey asina, nos ta haya nos ta recuri na e version Hulandes: “E plan aki a ser diseña door di ingenieronan di DOW”. Aki tin completo claridad kico nos kier bisa.

Complicacion mas reciente ta bin tambe di e afan di cierto hende pa ‘papiamentiza’ cierto expresion standard tuma di Spaño. Esaki ta toca tambe entre otro e palabra ‘por’, den expresion fiho manera ‘por ehemplo’ o ‘por completo’. Por scucha hende papia di ‘pa ehempel’ loke pa nos no ta comun, aunke tin forma cu si ta mas acepta, manera ‘pa medio di’ (por medio di).

Tin mas tema cu nos a yega di trata den edicionnan anterior di nos column, cu ta stimula uso incorecto di Papiamento. Un di esunnan di mayor estorbo ta keda e uso innecesario di ‘nan’. Esaki no solamente den prensa skirbi, sino tambe den papia di por ehemplo locutor y politico, categorianan cu tin bastante influencia publico y por lo tanto lo mester tuma mas na cuenta e papel ehemplar cu nan tin. No ta incomun pa topa cu tres o cuatro ‘nan’ expresa innecesariamente den un solo frase, loke no ta contribui nada na beyeza di e idioma, ademas cu e formanan ta ser usa incorectamente. No ta nada straño pa tende un parlamentario papia di “Cu nos a pasa varios leynan den parlamento, unda nos a haci varios cambionan den esakinan”. Basicamente, por kita tur e nan-nan ey, cu excepcion di e ultimo…

Manera nos a argumenta na varios ocasion caba, e mayor produccion di texto na Papiamento ta tuma lugar den medionan di comunicacion. Cu un poblacion cu ainda ta consisti mayoritariamente di hende cu no a haya instruccion formal den e idioma aki, logicamente loke medionan ta skirbi ta importante den orientacion di publico en general. Esey riba su mes ta hustifica un esfuerzo extra di nos tur cu ta trahando den comunicacion pa pone atencion riba nos textonan.