E siman aki den nos column atencion pa un par di aspecto tipico di nos idioma, cu ta semper den desaroyo continuo y tin ora ta presenta detaye cu ta parce contradictorio, pero en realidad no ta. Tin palabra cu a y ta yega na nos di varios banda, di varios idioma, y den aplicacion di nan den varios circunstancia tin ora nos ta cambia pa otro idioma.

Un di e ehemplonan ta e uso di e palabra ‘special’ y ‘especial’ banda di otro. Un poco straño? Por parce asina, pero ta asina nos ta papia. Kico ta e caso? Den uso di e palabra ‘special’, cu por ta origina den Ingles, Hulandes y Spaño, nos ta bisa normalmente ‘special’: un caso special, o un fenomeno special, por ehemplo. Pero ora nos ta usa e palabra den un forma adopta directamente di otro idioma, den un expresion fiho, den e caso aki di Spaño, nos ta papia di ‘en especial’ y di ‘especialmente’ y no di ‘en special’ y di ‘specialmente’, aunke e ultimo aki nos sa tende mas frecuente. Pa motibo desconoci nos vocabulario oficial no ta menciona ‘especial’ y solamente ‘special’. Den otro caso parecido, manera di ‘estricto’ y ‘stricto’ (tambe estrictamente y strictamente) e vocabulario sí ta menciona ambos forma.

Mescos tambe ‘spontaneo’ y ‘espontaneo’ (espontaneamente y spontaneamente). Nos ta kere cu ambos forma tin nan uso den nos forma di papia y cu tur ta pertenece anto na nos idioma. E fenomeno ta surgi di e hecho cu den Spaño un ‘s’ na inicio di un palabra semper ta haya un ‘e’ su dilanti, si tin otro consonante ta sigui e ‘s’, mientras cu nos den Papiamento, a traves di e encuentro regular cu Hulandes y Ingles, sí ta custumbra pronuncia un ‘s’ na inicio di un palabra. Ta pesey nos ta papia di ‘structura’ y no di ‘estructura’ y asina tin mas ehemplo, pero tin e momentonan anto, manera bisa anteriormente, cu nos ta sigui e forma adopta di Spaño, ora ta trata di expresion fiho adopta den nan totalidad.

Asina mes nos ta keda cu e excepcionnan, unda nos ta desvia di e ‘regla’ den Spaño, algo cu nos a yega di trata caba den un anterior di nos column. Aki ta dificil pa papia di un regla general, mas bien nos tin cierto custumber cu mayoria di nos ta sigui. Ehemplo di esaki ta cu nos ta bisa mas tanto ‘en general’, ‘en total’ y ‘en conexion cu’, pero ta bisa ‘den caso di’ emergencia, por ehemplo. E regla cu nos posiblemente ta sigui, casi inconscientemente, ta cu si e expresion na Spaño ta envolve mas palabra, nos ta switch pa e palabra ‘den’ na Papiamento. Ehemplo: nos ta bisa ‘en total’ pero ora ta trata di ‘en su totalidad’ nos ta cambia pa ‘den su totalidad’. Con pa distingui ora ta aplica esun forma y no e otro? Cuestion di siña nan, mescos den otro idioma den practica ta siña e diferencianan; lesa hopi tambe ta yuda.

Finalmente algo tocante un eror cu nos ta mira cu frecuencia den e textonan cu ta yega na nos man. Ta trata di e uso incorecto di e pronombre posesivo (bezittelijk voornaamwoord) ‘su’ na lugar di ‘nan’. Manera semper, un ehemplo: “E Venezolanonan a bandona su pais na gran cantidad pa e situacion economico”. E frase corecto lo ta: “E Venezolanonan a bandona nan pais na gran cantidad…”. Mientras cu na Spaño e pronombre posesivo ‘su’ (o ‘sus’), ta ser usa den combinacion cu diferente persona (singular y plural), den nos idioma e pronombre ey ta ser aplica solamente na e persona singular. Ehemplo: “E homber ta sali cana cu su cachonan”. Y: “E hendenan ey ta sali cana cu nan cachonan”.

Te asina leu nos contribucion pa e edicion aki. Nos ta aprecia reaccion di nos lector riba nos pagina di Facebook di Bon Dia Aruba.