Banco Central di Aruba (BCA) a publica ayera e “State of the Economy” pa e di dos kwartaal di 2023. E publicacion ta contene un sinopsis y analisis di e desaroyonan economico riba nivel nacional y internacional. E aspectonan mas destaca di e publicacion ta presenta aki bao.

Den e di dos kwartaal di 2023, turismo un biaha mas ta e motor principal tras di crecemento economico, aunke a cuminsa duna señalnan inicial di normalisacion pre-pandemico den e di dos kwartaal di 2023.

Durante e prome seis luna di 2023, mayoria di e indicadornan turistico a realisa un mehoracion compara cu e mesun periodo di 2022 (Tabel 1). E cantidad di bishitante “stayover” a expande cu 15,6 porciento di januari pa juni 2023 compara cu e mesun periodo den e aña anterior. Sinembargo, e crecemento fuerte den e prome kwartaal di 2023 (+31,3 porciento compara cu e prome kwartaal di 2022) a nivela den e di dos kwartaal di 2023 (+3,3 porciento compara cu e di dos kwartaal di 2022). Na su turno, e industria hotelero a raporta un grado di ocupacion cu a crece te na 79,3 porciento den e prome seis luna di 2023, compara cu 71,1 porciento durante e mesun periodo di 2022. Ademas, e tarifa pa camber a subi significantemente (+15,0 porciento), mientras cu e duracion promedio di estadia a baha di 7,2 anochi pa 7,1 den e prome mita di 2023 compara cu e mesun periodo di 2022. Consecuentemente, entrada pa camber a expande cu 28,2 porciento. Siguiendo e desaroyonan menciona aki riba, entrada turistico a aumenta cu 22,5 porciento den e prome mita di 2023.

Durante e prome dos kwartaal di 2023, mayoria di indicador di consumo a mustra un mehoracion den condicionan economico (Grafico 1).

Entrada di BBO y BAVP ademas di impuesto riba mercancia a expande debi na mas actividad economico, prijsnan mas halto, y e subida di 1,0 porciento den e tarifa di BBO entrante 1 di januari 2023. Ademas, e cantidad di relacion di empleo registra na SVB a avansa cu 5.1 porciento, indicando un mehoracion den mercado laboral, consistente cu e prestacion nota den e sector turistico. Data for di banconan comercial local ta confirma e crecemento observa den demanda domestico, considerando cu e cantidad di transaccionnan di I-Pago, y e cantidad y balor di fiansa nobo na e consumidor a aumenta compara cu e prome dos kwartaal di 2022.

Durante e periodo di analisis, indicadornan relata na inversion a sigui refleha un resultado mixto. Indicadornan di credito comercial a mustra un caida, mientras indicadornan di importacion y permiso a crece compara cu e mesun periodo di 2022. Data procedente di e “Business Perception Survey” (BPS) di BCA ta den mesun liña cu e indicadornan di credito, teniendo na cuenta cu nan tampoco a mustra optimismo den inversion. Consequentemente, den e prome dos kwartaal di 2023, e Indice di Inversion a mengua te na 105,0, bahando for di 105,9 registra den e prome dos kwartaal di 2022. Aunke e respondentenan a indica cu e clima actual di inversion a mehora, e proporcion di negoshi cu plan di inversion den e proximo 12 luna a cay compara cu e mesun periodo di 2022.

Durante e prome mita di 2023, inflacion midi riba un promedio anual a cuminsa disminui despues di a alcansa su punto maximo na april 2023, esta 6.3 porciento. Inflacion midi riba un promedio anual a yega 5,9 porciento na juni 2023. E presion inflacionario pa gran parti a origina di e componente di vivienda (despues di e subida den tarifa pa utilidad den augustus y september 2022), transporte, y cuminda y bebida no alcoholico. Di otro banda, inflacion (“core”) riba un promedio anual – kitando e efecto di cuminda y energia – a alcansa 2,3 porciento na fin di juni 2023, subiendo for di 1,5 porciento na fin di juni 2022.

Pa cu balansa di pago, transaccionnan internacional registra via banconan comercial a ocasiona un salida netto di divisa di Afl. 106,3 miyon durante e prome mita di 2023 (Tabel 2). E cuenta financiero a primordialmente causa e resultado aki, como cu ta observa un salida netto di divisa den e cuenta aki di Afl. 379,6 miyon durante e periode di analisis. Esaki a wordo causa primordialmente pa un refinanciamento door di sector priva di un debe procedente di exterior riba mercado local. E entrada netto di divisa den e cuenta coriente, relata na servicio turistico, no por a mitiga e deficit den e cuenta financiero completamente. Ademas, e cuenta capital a registra un salida netto di divisa mientras cu “articulonan no clasifica” a nota un subida durante e prome dos kwartaal di 2023.

Na fin di juni 2023, e posicion financiero, riba base di cash, di Gobierno di Aruba a mehora basta. A registra un surplus di Afl. 133,2 miyon, compara cu un deficit di Afl. 16,8 miyon un aña prome. Locual a cambia e direccion positivo di finanzas publico ta un subida den ingreso, cu tabata parcialmente mitiga pa gastonan mas halto. Ademas, entrada di gobierno a surpasa e nivel registra durante e prome mita di 2019.

Data riba debe di gobierno ta mustra cu esaki a baha te na Afl. 5.633,1 miyon na juni 2023, for di Afl. 5.717,6 miyon den december 2022. E caida aki tabata consecuencia di menos debe internacional y local, mientras cu e debe cu gobierno di Hulanda pa sosten di likides no a cambia, esta Afl. 915.5 miyon compara cu december 2022. Gobierno su debenan a keda riba e nivel pre-pandemico di Afl. 4.318,9 miyon (K4 2019), subrayando e efecto grandi di e pandemia riba e debe gubernamental. E combinacion di un crecemento di e Producto Domestico Bruto (PDB) cu reduccion den debe a baha e proporcion entre debe y PDB te na 90,4 porciento na juni 2023, señalando un contraccion di 8,1 punto di porcentahe compara cu December 2022.

E publicacion completo ta disponibel riba BCA su website (https://www.cbaruba.org/document/state-of-the-economy).