U.S. Secretary of State Antony Blinken, left, and Philippines' Secretary of Foreign Affairs Enrique Manalo shake hands during a joint press conference at the Sofitel Hotel in Manila, Philippines, March March 19, 2024. (Evelyn Hockstein/Pool Photo via AP)

(AP)—Secretario di Estado Mericano Antony Blinken a subraya e “compromiso fuerte” di Washington diamars pa yuda defende Filipinas den caso di un atake arma contra su forsanan despues cu recientemente e conflicto entre China y Filipinas den e South China Sea.

Blinken, e oficial mas recien pa bishita e aliado di Merca, a reuni cu su ekivalente Filipino Enrique Manalo diamars prome cu reuni cu presidente Ferdinand Marcos Jr. na Manila. Presidente Joe Biden lo anfitriona Marcos y prome minister Hapones Fumio Kishida den un cumbre na e Cas Blanco april binidero. E tres lidernan lo discuti preocupacionnan creciente tocante accionnan agresivo di China den e South China Sea y e programa nuclear di Nort Korea.

“Nos ta para cu Filipinas y nos ta para pa nos compromiso fuerte di defensa, incluyendo bao di e Trato di Defensa Mutual,” Blinken a bisa den un conferencia di prensa cu Manalo. “Nos ta comparti preocupacionnan tocante e accionnan di e Republica di China cu ta menasa nos vision comun pa un Indo-Pacifico liber y habri, incluyendo den e South China Sea y den e xona economico exclusivo di Filipinas,” Blinken a bisa. El a cita e “violacionnan repetitivo di ley internacional y e derechonan di Filipinas: cayon di awa, blokiando maniobra, y observando den secreto otro operacionnan peligroso.”

E guarda costa Chines a blokia y a usa cayon di awa contra navenan Filipino den un confrontacion dos siman pasa cu a herida un admiral Filipino y cuatro di su nabegantenan cerca di e Second Thomas Shoal. E enfrentamento di 5 di maart tambe a causa dos colision entre navenan Chines y Filipino y a pone e departamento di asunto den exterior di Manila pa haci un yamado na e vice embahador Chines pa comunica un protesta contra e accionnan di e guarda costa Chines, cual Filipinas a bisa tabata inaceptabel.

E guarda costa Chines a bisa despues cu “el a tuma medidanan di control den cuadra cu ley contra barconan Filipino cu a drenta e awanan cerca di Ren’ai Reef ilegalmente,” e nomber cu Beijing ta usa pa Second Thomas Shoal.

E Second Thomas Shoal, cual ta ocupa pa un nave Filipino contigente pero rondona pa barconan di guarda costa Chines y otro navenan aliado, tabata e sitio di varios conflicto tenso entre barconan di guarda costa Chines y Filipino e ultimo aña cu a pasa. Pero oficialnan Filipino a bisa cu e confrontacion na comienso di luna tabata particularmente peligroso pa via di e heridanan cu e personal a haya y daño na nan nave.

Na Beijing, e vocero pa e ministerio di Asunto den Exterior Chines, Lin Jian, a rechasa e comentarionan di Blinken riba e agresion di China den e South China Sea. “Merca no ta forma parti di e asunto riba e South China Sea y no tin derecho pa interveni den asuntonan maritimo entre China y Filipinas,” Lin a bisa. “China lo sigui tuma medidanan necesario pa defende firmemente su soberania teritorial y derechonan y interes maritimo, y mantene paz y stabilidad den e South China Sea.”

Ambos Blinken a Manalo a describi cu nan aliansa ta riba “hyper-drive,” pero a reconoce cu mester haci mas. Nan a bisa cu e esfuersonan pa reuni tocante relacion di defensa no tabata contra ningun pais.