(AP) – Un centro di ciencia na Cape Cod y un di e negoshinan di transporte mas grandi na mundo ta colaborando riba un proyecto pa usa boeinan robotico pa protege un bayena – cu ta desapareciendo – for di colisionnan mortal cu barconan.

Un laboratorio na Woods Hole Oceanographic Institution a desaroya e tecnologia, cu ta usa boeinan y ‘glider’ bao awa pa graba zonidonan di bayena en bibo. E grabadornan robotico ta duna cientifico, marinier y publico un idea di e ubicacion di e bayena Franco di Atlantico Nort, segun Mark Baumgartner, un ecologista marino cu Woods Hole, kende su laboratorio tambe ta opera e boeinan.

Tin menos di 340 di e bayenanan aki na mundo, y boks contra boto ta un di e menasanan mas grandi na nan existencia, ya cu nan ta biaha algun di e partinan mas druk den ocean den e planeta. Awo, gigante di transporte Frances, CMA CGM ta trahando cu Woods Hole pa lansa dos di e boeinan robotico for di Norfolk, Virginia, y Savannah, Georgia.

CMA CGM ta patrocinando e desaroyo di e boeinan, cu ta bay añadi na e datonan colecta door di seis otro cerca di Costa Oriental, Baumgartner a bisa. E dos boei nobo por wordo lansa pa test pronto, el a bisa.

“Nos mester cambia nos practicanan industrial ora bayenanan ta rond. Esey ta loke e tecnologia aki ta permiti”, Baumgartner a bisa. “Pa tin e industria ta bisa nos kico ta traha y kico no ta traha ta e miho manera pa haya solucionnan cu berdaderamente ta bay wordo implementa.”

Algun tempo atras e bayenanan tabata abundante den Costa Oriental, pero nan poblacion a wordo destrui varios generacion atras door di caceria comercial. E dianan aki, nan ta vulnerabel pa colisionnan cu barco y door di keda pega den ekipo di pesca. Y nan poblacion a reduci den añanan recien pa motibo di mortalidad halto y reproduccion malo.

Un red compleho di areanan protegi y restriccionnan di pesca ta yuda e bayenanan. Sinembargo, cientificonan a bati alarma recientemente cu e bayenanan ta kedando pafo di areanan protegi pa busca cuminda y awanan mas cayente. Esaki a haci nan mas vulnerable.

Representantenan di CMA CGM, cu tin sede Mericano na Norfolk, a bisa cu e compania a scoge pa pone e boeinan for di ciudad di Virginia y Savannah pasobra esey ta entre e portnan mas druk na Merca. Ed Aldridge, presidente di CMA CGM America, a bisa cu ta un esfuerso pa ‘responsablemente comparti e ocean cu mamiferonan marino y especienan protegi cu ta den peliger’.

E compania ta pagando pa e construccion, mantencion y operacion di e boeinan pa tres aña, segun Heather Wood, director di sostenibilidad ma CMA CGM America, a bisa. E compania a nenga di revela e costo di e proyecto. E compania ta spera di construi un consorcio di transportista cu ta usa e sorto di tecnologia aki pa protege bayena, Wood a bisa.

“E ta un inversion cu nos ta haciendo den futuro di lama y futuro di e Bayena Franco”, el a bisa.

Grabadornan acustico a track zonido di bayena pa decadas, pero e boeinan cu ta provee zonido casi en bibo ta un invencion relativamente reciente, Baumgartner a bisa. E boeinan robotico ta pone data disponible cada algun ora a diferencia di lunanan despues, el a bisa.

E resultadonan ta bay riba un website publico y tambe ta wordo usa pa autoridadnan federal pa yuda nan tuma decision tocante na ki momento ta anucia ‘zonanan slow di bayena Franco’, cual ta haci un yamado pa operadornan di barco baha velocidad na 10 knot (11.5 miya pa ora) of menos.

E data ‘ta permiti nos manda informacion na mariniernan rapido pa asina esnan cu ta capaz por tuma accion (door di baha velocidad of evita e areanan) pa reduci riesgo cu e barco ta dal un bayena, cual ta un di e menasanan mas grandi na e poblacion aki”, cientifico Diane Borggaard y Genevieve Davis, di National Oceanic and Atmospheric Administration, a bisa den un declaracion conhunto.

Gruponan di conservacion y academiconan tambe ta usa e data colecta pa e boeinan robotico. Nan tambe ta wordo usa den Costa Occidental pa yuda protege bayena blauw, fin, y humpback, segun Callie Steffen, un project scientist cu Whale Safe na Santa Barbara, California.

“Nos ta spera cu companianan di transporte ta bay integra esaki”, Steffen a bisa. “E ta un advertencia estilo Smokey Bear’, pero pa presencia di bayena.”