editorial 2_36.jpg

Aruba rumbo pa otro confrontacion cu Reino?

Den su rueda di prensa di dialuna College Aruba Financieel Toezicht (CAFT) a expresa su preocupacion pa e situacion encuanto presupuesto 2016. Den su evaluacion di e presupuesto cu a publica na october caba, e entidad a desaproba varios aspecto di e proyecto di ley aki. Por conclui for di palabranan di president di CAFT, profesor Bakker, cu despues di e combersacionnan cu a tuma luga den e ultimo siman, keto bay tin un presupuesto riba mesa cu no ta carga aprobacion di CAFT. Gobierno a pidi un extension di e periodo pa nan termina e proceso di aprobacion di presupuesto, y CAFT lo conseha positivamente pa un extension te 31 di januari 2016. Profesor Bakker ta spera cu na final por tin un presupuesto aproba cu si ta carga aprobacion di CAFT, pero el a bisa cu enfasis cu esey, ‘as we speak’, no ta e caso ainda.  “A buen entendedor, pocas palabras.” Aparentemente, e consulta di e ultimo dianan tampoco a resulta den algo positivo cu Bakker lo por a trece dilanti den e rueda di prensa. Si cos sigui asina anto, gobierno  ta hibando un presupuesto Parlamento cu despues di su aprobacion eyden, lo haya un conseho negativo atrobe di CAFT, y un posibel recomendacion na gobierno di Reino pa duna Aruba un ‘aanwijzing’.

Kico ta e puntonan di mayor  discusion?  Entre otro cu CAFT no ta comparti optimismo di gobierno pa loke ta e desaroyo economico den e aña venidero. Segun CAFT mester modera e proyeccion di e desaroyo menciona, loke tin su consecuencia pa e entradanan di impuesto cu gobierno por spera di e crecemento mas modera aki. Ademas durante e rueda di prensa  profesor Bakker a declara cu nan tambe ta mira cu entrada di impuesto y esun general di gobierno a bay atras den 2015, y cu posiblemente e tendencia negativo aki por continua den 2016. Esey lo por haci cu tanto e expectativa di deficit di 2% di gobierno, como esun di 2,9% di CAFT, por resulta demasiado optimista. Ta p’esey tambe e enfasis di CAFT pa tuma extra precaucion, por si acaso 2016 presenta mas contratiempo. 

Tambe CAFT por a observa cu e problemanan pa controla gasto ta sigui, loke awor ta resulta den un presupuesto suplementario 2015 riba cual CAFT a conseha caba y cu proximamente lo yega Parlamento. E rapport di CAFT encuanto esaki lo keda publica ora e propuesta di ley yega Parlamento. Profesor Bakker a comenta cu gobierno tabata en busca di extra entrada pa 2015 ainda, y cu e tin entendi cu ta tratando di bende propiedad di Pais Aruba pa cubri e extra gastonan. Mirando e poco tempo cu ta keda den 2015 ta dificil pa realisa esaki den e aña aki, segun su opinion. Tambe el a menciona e cobranza di extra dividend adelanta di companianan di gobierno, menciona na CAFT como posibel opcion pa haya extra cash pa 2015. Esaki, sin cu CAFT a bisa esey cu tanto palabra, ta un indicacion cu gobierno di Reino no a bay di acuerdo pa fia placa extra riba mercado internacional pa cera e buraco den presupuesto aki.

Tambe CAFT ta observa cu tabata anticipa introduccion di e ley di ABB cu lo a trece extra entrada, segun gobierno di 50 miyon florin. Segun CAFT e pensamento di gobierno ta cu hunto cu e ABB lo a bin miho cumplimento loke lo resulta den e 50 miyon florin extra aki. CAFT ta conseha pa introduci e ABB ainda mas pronto posibel. Si no ta bin cu e ABB mas, lo mester pensa riba un manera pa gobierno baha gasto di alrededor di 1% GDP (±  50 miyon). Un di e maneranan (teorico) pa aumenta entrada lo ta hisa tarifa di BBO, pero esey aparentemente no ta ‘in the picture’ mes, pa motibonan politico obvio. 

Loke CAFT ta contempla mas tanto pa austerisa ta e gastonan di personal. Esey tin su logica: e ta e problema mas grandi y ademas otro gastonan manera interes riba placa fia lo crece solamente, y gasto di bienes y servicio a resulta dificil  pa controla, manera Bon Dia Aruba a comenta recientemente a base di e cifranan di 2015 asina leu cu nan ta conoci. Profesor Bakker a observa cu nan por mira den e datonan cu nan a haya, cu e cantidad di persona den servicio di gobierno a baha, pero cu e gastonan ta sigui subi. Di manera cu algo mas drastico lo mester sucede pa realmente baha gasto aki. E pregunta ta si gobierno ta dispuesto di tuma e medidanan necesario, of ta keda insisti cu segun nan plan nan ta yegando caba na un deficit cu no ta mas cu 2% di GDP (alrededor di 100 miyon florin). 

Loke ta interesante pa sa kico lo ta e proximo pasonan. Gobierno por opta ainda pa manda un presupuesto adapta pa Parlamento, unda ta atende e critica di CAFT. Si esey no ta e caso, nos por spera un temporada di carnaval basta cayente, y no pa motibo di solo so.