Como reaccion riba e reportahe di trimester 2-2023, cu mester tabata entrega, segun ley, dia 13 di november aña pasa, colegio di supervision financiero CAft a tuma nota cu a ricibi tal reportahe te dia 29 di februari 2024.

CAft ta enfatiza importancia di entrega na tempo di e reportahenan y ta remarca cu a pesar di multiple pedido di nan banda pa mantene e terminonan prescribi pa entrega, tambe e reportahe actual (3-2023) a keda entrega cu un retraso fuerte.

CAft: “Pasobra e reportahenan di ehecucion mientras tanto ta ser entrega sistematicamente demasiado laat, tanto CAft como Parlamento di Aruba ta ser limita den e posibilidad pa durante e aña por evalua si e presupuesto ta realistico ainda o al contrario mester adpatacion. Parlamento di e manera aki ta ser stroba den su derecho presupuestario (‘budgetrecht)”.

Den su comentario CAft ta mustra cu e aumento grandi incidental pa 2023 (‘meevallers’), ta birando realidad pa henter e aña mirando e confirmacion cu e cifranan pa ¾ di aña ta duna. Ta anticipa cu pa e aña lo por tin un surplus fiscal di mas di Afl. 200 miyon pa e ‘sector colectivo’ (Pais aruba plus e entidadnan publico designa), loke ta representa 3 porciento di GDP nominal. CAft ta conseha pa usa e ingreso extra aki pa reduci debe, pagando esaki envez di refinancia. Segun CAft esaki ta limita e presion di interes riba presupuesto y ta traha espacio pa otro gasto necesario. Tambe ta conseha adapta presupuesto 2024 pa e efecto cu e entrada extra tin riba esaki, den e proximo modificacion di presupuesto 2024.

E ingresonan extra ta bin entre otro di impuesto directo (impuesto riba ganashi y salario), y impuesto indirecto (BBO), accijns y impuesto riba importacion) y demas beneficio di entre otro impuesto di turismo. Entrada aumenta a tuma lugar tambe den e otro entidadnan; Aruba Tourism Authority (ATA) por ehemplo lo a yega na mas di Afl. 20 miyon di ganashi na 2023.

Tambe CAft ta constata den su conseho pa cambio di presupuesto 2023 cu gobierno no tabata cumpliendo cu e normanan pa gasto di personal, pero por a ripara den e reportahe pa di tres trimester cu e gastonan di personal tabata kedando atras en comparacion cu loke tabata presupuesta. Si e tendencia aki sigui tin e posibilidad cu e gastonan ta keda dentro di e norma pa 2023. Esaki, sin embargo, lo depende di control riba gasto di overtime, pa cual a reserva Afl. 5 miyon extra den e ultimo modificacion di presupuesto 2023.

Realisacion di inversion gubernamental ta kedando atras compara cu presupuesto. Te cu e tercer trimester a realisa solamente Afl. 3 miyon, mientras e compromisonan pendiente ta di Afl. 49 miyon.

Debe publico a baha cu Afl. 131 miyon te cu e tercer trimester, te na Afl. 5.619 miyon, loke tabata representa 82% di GDP anticipa. Segun CAft, cu e adicional ingreso na 2023 y den e añanan cu ta sigui, Aruba lo mester por reduci debe mas ainda, alcanzando e corelacion di debe/GDP di 70 porciento na 2027, manera ta e meta.

Esaki ta importante pa motibo di e interesnan halto cu na 2023 ta yega na 17% di presupuesto y na 2024 lo aumenta mas. CAft ta mira como punto positivo cu mayor parti di prestamo (51%) ta riba mercado local, loke ta duna menos riesgo pa aumento di tasa di interes.