Nos ta bay full speed den direccion di mita di maart; falta apenas un poco mas cu seis luna pa eleccion y no por bisa cu campaña ta cayente caba. Fuera di e discusion ferviente tocante e acusacionnan sin prueba treci dilanti pa e ministro di Husticia, nos no ta mira tanto movemento, tampoco den loke ta bay ta e topiconan importante pa cada partido. Esey por varia, pero ta keda e temanan clave cu ningun partido por ignora.

Esey ta cuminsa indudablemente cu e situacion financiero y con pa atende esaki den e proximo periodo di gobernacion. Aunke lo tin partido cu ta bay desmenti, pero e realidad duro ta cu no tin espacio financiero pa haci cos ‘nice’ of ‘leuk’ pa e votadonan. Ningun hende lo tin gana di bay campaña pa conta hende cu no tin modo pa complace nan cu proyecto di prestigio, y otro regalo pa e fielnan. Tampoco pa laga monumento atras pa e proximo aña y decadanan.

Y si di berdad no tin tanto espacio pa cos ‘leuk’, anto kico si mester ta e mensahe? Manera nos ta mir’e, pero nos no ta partido politico, tur hende mester tuma na cuenta e restriccionnan cu cual nan mester bay traha. Kico nan ta y kico por haci? Ban cuminsa cu e topiconan di semper, esunnan cu cada gobierno durante mas di trinta aña a uza pa complace y recompensa nan hendenan pa lealtad proba den tempo di campaña: empleo na gobierno. Gobierno su payroll total ta sigui grandi sin hustificacion, loke ta haci cu e gastonan no ta bahando. Gobierno ni por cumpli cu e compromiso haci cu Hulanda pa corta 5% di e total di gasto di personal. Atrobe e gasto total di personal ta surpasa e aña aki e marca di 700 miyon florin y ta sigui subi.

Tur esaki ta haci urgente e pregunta, sigur pa esun cu kier empleo pa servicio presta den campaña, di kico e partido concerni ta bay paga e empleo aki, si nan ta heredando un gobernacion cu mester percura pa resta un surplus di 0,5% di GDP? Lo por kita hende di otro color politico for di servicio publico, pa traha luga pa e hendenan fiel na e partido cu ta bay goberna? Ta ken ta tribi di haci esaki? Igualmente e presupuesto pa bienes & servicio cu no por crece, ‘no hay plata pa’ eso.’ Esey ta crea un problema special pa e partidonan cu ta custumbra pasa rond manera dande, pa colecta placa pero sin musica… Kico anto bo mester bay brinda e comerciante cu mester ‘laga slack’ un cheque, preferiblemente gordo, pa sostene campaña? Mester bay elimina plan y proyecto cu tabata destina pa beneficia otro, pa por gasta e placa na fabor di e sostenedo di campaña? Of ta mantene e plan pero ta kita e empresario cu ta simpatisa cu e ministro anterior, y duna otro esey? “Decisiones, cada dia”, manera e famoso cancion di Ruben Blades ta bisa. Cu caha bashi, debe astronomico pa paga, indexering cu ta kick in pronto, aumentando gasto di gobierno, proyecto PPP pa paga, di unda ta bay saca tanto placa pa percura pa cumpli cu CAft y Hulanda?

Te awor ta tende solamente persona individual, algun en todo caso, ta comenta riba e situacion desde 2018, unda mester percura cada aña pa un surplus riba presupuesto, pues nada mas di cada fin di aña core pone tur e gastonan extra no presupuesta hunto, contra ley, bay parlamento y laga nan stempel esaki, anto cu un actitud fresco di ‘tira no ma, mi a gast’e caba…’ Y esun cu a kere cu e ta bay bende patrimonio di pueblo pa por cera buki, ay, esey nos no a pensa ainda, eynan si tin posibilidad! Den pasado, esunnan no asina hoben mester por corda cu ta basta accion mester a hiba pa evita cu gobierno di e tempo ey (AVP/OLA) lo a bende Setar ‘lock, stock and barrel’! Ban spera cu ningun hende bin cu e sorto di ‘solucion’ ey, pasobra e ora si ta bay tin problema grandi!

Kico ta e consecuencia di tur esaki? Cu no ta conveni ningun di e partidonan grandi pa papia di e problemanan clave. Zundra riba criminalidad di un banda ta hustifica. Zundra cu enseñansa ta na werki, ta berdad. Pero tur esey ta ‘peanuts’ compara cu e problema central cu no tin placa pa nada! Anto ken ta bay confronta e habitantenan di bario cu ta guli stof tur dia, y cu a mira tur e placa di infrastructura bay den proyecto di prestigio manera Green Corridor? Pasobra tin bario cu tin binti aña of mas construi y te dia di awe no tin un punta di asfalt poni, mucho menos acera pa hende cana!

Señores politico, nos ta papiando aki di centenares di kilometro di caya cu mester construi! Y si e pida di un kilometro na Sabana Basora cu porfin ta bay drecha, costa un miyon florin, anto nos por calcula cuanto falta pa drecha tur e barionan ey. Ban cuminsa haci e tipo di pregunta aki!