Mientras cu tin discusion andando ainda kico ta e miho manera pa atende cu UTV’s, naturalesa di Aruba ta deteriorando pero cu paso drastico. Cualkier hende cu kier gosa di naturalesa den e seronan den e parti nort di Aruba mester confronta e realidad cu bida ta bao menasa y den cierto caso, a desaparece.

Cu UTV/ATV ta causa daño na vegetacion y ta causa erosion a keda documenta caba pa Fundacion Parke Nacional Aruba, den su rapport ‘Environmental Impact Report for Off Road Driving in Parke Nacional Arikok.’ Den e investigacion, a mustra cu UTV/ATV ta lanta hopi stof fini cu ta cubri tur vegetacion. E tipo di stof fini aki no ta laba cu yobida, al contrario. Nan ta forma un capa di lodo cu ta degenera e calidad di e mata. E erosion di e tournan ta enorme y vehiculonan ta crea buraco cu ta cambia e patronchinan hidrologico cu ta resulta den degradacion di e medio ambiente. Los di e hecho cu ta trapa hopi animal, e zonido y movecion di tera ta forsa hopi animal pa bandona nan habitat. Locual FPNA a ripara cu den e periodo cu e parke tabata cera, cu hopi di e animalnan a bolbe nan habitat regular. Pues den e investigacion cu FPNA a haci, a mustra cu ta proba cu UTV/ATV ta destrui vegetacion den areanan natural.

Ademas ta crea caminda nobo y ta habri esnan existente.

ATA a inverti den ruta

Y e cantidad di caminda cu a observa riba e seronan patras di Bushiribana te na Andicuri ta alarmante. Esaki a pesar cu Aruba Tourism Authority, ATA a paga pa duna indicacion cua ta e caminda cu e tournan por tuma. Pero no ta parce cu esnan cu ta usa e vehiculonan aki ta respeta e rutanan aki. E indicadonan di ATA ta manera perdi den e espacio.

Pasobra tin caminda nobo banda di otro y areanan cu ta usa pa ‘spin’ e vehiculo (nan). E resultado ta seronan marca pa caminda di tera nobo, santo y piedra los y un cantidad di mata destrui. E vegetacion na e area tipicamente ta keda abao. Hasta watapana ta crece mas pega na tera, tur a adapta na e condicionnan di biento y salpeter. Pero nan raiznan no ta adapta pa chauffeurnan cu ta usa e vehiculonan pa aventura y adrenalina y no ta preocupa of no ta realisa cu nan ta destruyendo e poco vegetacion den e parti nort di Aruba, sin papia di e destruccion di e habitat pa e animalnan.

No tin maneho

Problema ta cu te ainda Gobierno no a bin cu un maneho pa UTV/ATV, contrario na FPNA. E vehiculonan por core unda cu ta den e area cu segun e Plan di Ordenanza Teritorial ta considera ‘Natuur en Landschap,’ esta naturalesa y paisahe. Segun e Plan di Ordenanza Teritorial cu Regla, e ROPV, e destinacion aki ta pa tur espacio cu no ta destina vivienda, industria, comercio y turismo, pero ta terenonan cu tin balornan di paisahe y naturalesa hopi grandi. Segun e ROPV, e terenonan aki ‘natuur en landschap’ ta cua contenido practicamente igual cu e destinacion ‘area natural’ y segun e ROPV ta gosa di e mesun proteccion. E diferencia grandi ta cu e proteccion di e terenonan aki no ta cay bao e ley di proteccion di naturalesa. Director di DIP, dr. Haime Croes a informa Bon Dia Aruba cu mientrastanto DIP mes ta encarga cu proteccion di e terenonan aki, pero, cu ta dificil pa controla e tournan.

Ley ta pone responsabilidad di cuido riba tur hende

Di otro banda, e reglanan di ROPV ta nifica cu tin un responsabilidad comun pa e areanan aki. Segun e ley, e punto di salida ta cu tur mester percura pa un bon calidad teritorial y cu actividadnan cu ta eherce no por tin consecuencia negativo pa balornan cultural historico, arkeologia, geologia y naturalesa. E responsabilidad aki ta determina cu tur hende ta obliga pa limita efecto negativo riba e area.

Destruccion

Sinembargo, e potretnan ta mustra bon cla cu e tournan y e uso di vehiculonan UTV/ATV no ta tene e responsabilidad aki na cuenta. Esun cu sa esaki hopi bon ta propietario di Andicuri, cu ta den un lucha continuo pa cera su luga pa acceso di e tournan. Continuamente mester pone baranca grandi pa stroba pasada di e vehiculonan. FPNA tambe a duna un man, dor di identifica areanan unda tin shoco y marca nan pa evita cu vehiculonan ta trapa e neishinan. “Lamentablemente, a ‘spin’ riba e area aki na Andicuri, y nos no a haya e neishinan ni e Shoconan mas,” tabata comentario di Gerente di FPNA Natasha Silva.

Pa loke ta Milton Harms, propietario di Andicuri? “E companianan di UTV/ATV ta destructor di naturalesa di Aruba. Nan ta destructor di propiedad di otro hende. Mester boicotia e actividad aki.”

Mientrastanto, ainda ta trahando riba un maneho riba UTV/ATV a pesar cu Gobierno tin consehonan for di 2018 caba. Tanten cu no bin regulacion, e ta obvio cu falta di conocemento of interes cu tur tin responsabilidad pa mantene e areanan di naturalesa y paisahe protegi, no por spera nada otro cu bida cu semper tabata parti di e zona, lo desaparece y unicamente locual lo keda atras ta zonanan morto.

No tin duda cu e negoshi di adventure tours ta genera hopi placa. E prijsnan ta varia di 250 dollar pa 6 ora, dos hende den un vehiculo pa 75 dollar pa 4 ora cu dos hende den vehiculo. Observadornan ta ilustra cu e ganashi di cierto compania ta lucrativo y cu e ta dificil pa Gobierno para esaki. Pregunta ta cuanto mas e naturalesa di Aruba lo por wanta prome cu e producto completo a kibra. E doñonan di e companianan aki kizas tin cas na otro pais. Nan lo keda bon para. Esnan cu keda atras lo paga e  prijs.