E siman aki e caso tan anticipa Avestruz a haya su promer dia den corte. Manera tabata di supone e audiencia preliminar di preparacion pa e tratamento berdadero di e caso mes, a keda suspendi pa duna e defensanan mas tempo pa studia e material presenta. Nada straño den esey; cu un file di mas di 20.000 pagina e caso aki ta na igual nivel cu e anterior, Ibis. Y, si husticia sigui su curso, nos por anticipa e yegada di un tercer caso di e magnitud aki. Por bisa anto cu caso di e tamaño y alcance aki ta bira cos comun aki y cu mihor nos custumbra cu esaki?

Esey di ningun manera. Nos debe nos mes como pais cu ta haci tur cos pa den futuro e tipo di criminalidad aki no keda ripiti. Y nan ta caso special pa e envolvimento di e nivel mas halto di gobernacion. No ta trata di un par di delincuente hoben cu ta dicidi di comete algun atraco. No cu esey no mester di planificacion, pero e no ta nada compara cu loke tanto den e caso Ibis y aki atrobe nos ta mira: un grupo extenso di hende na diferente nivel di gobernacion, mas persona den sector priva. Y no di nivel humilde, sino na nivel di ‘captains of industry’. Ta di spera cu esnan envolvi den e caso aki ta excepcion, pero riba su mes e ta un señal cu den nos comunidad tin bastante hende caba cu ta haya normal pa paga pa fabornan gubernamental, basta nan haya loke nan kier. Esey nunca por bira ‘normal’, mescos tampoco por bira normal cu un funcionario publico, di cualkier nivel, ta haya ta bon pa regala fabor na un ciudadano, basta e paga.

Naturalmente den e dianan aki nos ta tende hopi comentario cu ta centra rond di e hecho cu e delitonan di cual ta acusa e sospechosonan, ta totalmente inaceptable. Esey ta berdad, pero nos no por dal para na e constatacion ey so.Tur e delitonan cu a tuma lugar caba, ta hecho, di cual cierto lo sali na luz di dia y otro no. Esunnan cu nos por evita ta esunnan cu lo bay sucede den futuro, si nada no cambia. No ta suficiente pa bisa cu tur hende mester ta integro, claro cu esey ta asina, pero manera sa bisa: ‘no por tin confianza sin control’. Y nos ta kere cu aki te awor ainda tin fayo grandi, den e sentido cu demasiado facil ta bisa cu: “Esey no ta bay sucede mas pasobra nos a pone ‘nos hendenan di confianza’, nan ta bon, profesional, pues no preocupa mas”.

Esey ta parce demasiado facil pensa. Simplemente condena esun cu a peca caba y confia ciegamente cu e persona nobo si ta di confia? Con nos por kere cu nos por soluciona e problemanan aki si no tin control? Y papiando di control, cuanto departamento, especialmente esunnan cu ta tramita permiso, tin un control interno adecua, cu ta sirbi como escudo contra corupcion, di abao te na halto? Ta remarcable cu te awor bao di diferente gobierno a emiti varios rapport o plan atendiendo e topico di integridad, hasta mencionando punto pa punto kico asina mester haci, pa finalmente ripara cu nada a sucede. Tuma por ehemplo e famoso rapport Calidad di añanan 90, di cual practicamente nada a mira ehecucion. Den e dianan aki nos a haya bishita di e Ombudsman di Hulanda, cu ta sumamente interesa pa sa ki dia Aruba ta cumpli cu e obligacion (moral) di tin un ombudsman. Henter e trayecto te awor di e ley pa yega na un ombudsman ta mustra manera un proceso di trata di tranca y retrasa mas tanto posible e yegada di e ombudsman. Pakico? Pakico nan tin algo contra un institucion cu lo mustra bon como gobierno, mientras tin mil y un manera pa sabotea y frustra trabao di e ombudsman? Nos por djis tira un vista cerca nos bisiñanan na Corsou, unda gobierno(nan) te awor no ta laga ningun ocasion bay perdi pa bringa e ombudsman, te den corte! Kico ta haci nos pensa cu aki nos no ta bay haya e mesun practica ey, dia nos yega asina leu?

Esaki ta mustra riba un problema di mentalidad den nos mundo politico, unda e asunto mas importante ta ‘control’. No control pa haci bon, pa evita delincuencia, sino control pa evita cu ta sucede loke e politico no kier. E mesun falta di voluntad pa percura pa algo asina obvio manera e ombudsman, ta esun cu ta hunga un papel den e necesidad pa drecha e trayectonan den e aparato gubernamental. Y, manera nos a comenta anteriormente caba, nos tin hasta caso unda ta haci trabao transparente y eficiente mas dificil, manera esun di e combinacion di Dimas y DPL den un solo man ministerial. Nada bon por sali di e decision ey, pero e no ta e unico caso. Asina tabatin aña pasa un investigacion hudicial den Departamento di Infrastructura y Planificacion, tocante e mesun maneho dudoso di tereno, mientras cu nos mester por tabata confia cu a tuma medida efectivo, pero nada. Tur gobierno por bisa cu nan ta confia ‘nan hendenan’, pero si bo no ta kita e oportunidad, nos ta keda ripiti e tipo di crimen di nivel halto aki.