A yega un final na e prome fase di e proceso penal den e caso Ibis. Por lo pronto esey ta, pasobra por ta cu nos ta bay haya mas paralelo cu e caso Gerrit Schotte, cu a dura un par di aña pa motibo di e apelacion na Corte Comun di Husticia di e islanan, y finalmente na Hoge Raad na Hulanda, pa nos e instancia hudicial mas halto.

Nos por imagina cu mescos e caso di Schotte aki tambe lo no tin inconveniente pa e persona principal den e caso aki, keda den libertad te ora cu tin un veredicto final ireversible. Desbentaha ta cu ta e ora no mas e castigo lo cuminsa, loke ta duna un perspectiva bastante largo y deprimente pa e proximo añanan, prome cu e por cuminsa un bida normal atrobe. Pero, manera sa bisa mas biaha, cada persona ta inocente te ora nan keda condena, y lo mester warda e prome sentencia den e caso aki.
Sin embargo, tin hopi aspecto cu nos por usa pa purba mehora nos sistema gubernamental, cu aparentemente ta duna demasiado libertad na e personanan den posicion halto pa actua robes. Den e caso a bin por ehemplo e aspecto dilanti, di banda di e defensa, pakico no a haci un comparacion di e practica encuanto ‘ontheffing’ di e antecesornan di e ex-ministro aki. Un bon punto y ademas algo cu e defensa mes por a explora tambe.

Como prensa sigur nos lo tabata hopi interesa pa sa con e practica ey tabata en berdad. Di loke nos a comprende di hende den e aparato, e practica di ontheffing a cuminsa den e periodo di gobernacion prome cu e ex-ministro aki a drenta e oficina. E cifranan cu nos a haya tende tabata di algun cien caso. Nos no por a averigua esaki, logicamente. Si ta berdad cu loke nos a haya di tende cu e cantidad total di ontheffing den e caso actual a core te den mas di 2000, cu of sin pago, esaki lo ta algo repudiable. Y pakico esey? Pasobra na e momento ey practicamente e ministro lo a duna di comprende cu e no mester un departamento pa prepara conseho riba mercado laboral, pasobra cu un par di hende den su despacho ya caba e tabata haciendo e trabao. Naturalmente un forma di opera asina riba su mes caba ta gana e titulo (y premio) di mal gobernacion.

Pero, nos mester bisa cu ta esaki ta e practica cu nos a mira ta bin aden den curso di añanan nobenta caba, unda e manera di goberna a haya un cambio negativo, cu te awe ta existi. Esey ta cu e despachonan di e ministronan, di un staff chikito di algun persona, a para crece bira departamento completo cu 40, 50, 60 o hasta mas di 100 colaborador, di cual nos ta duda si e mandatario en cuestion mes tabata sa kico tur e hendenan aki tabata haci. Pero esey ta solamente un banda di e asunto. E otro tabata cu e ministronan, cu un staff asina amplio directamente na nan oficina, no tabata mester tanto mas di e departamentonan cu tabata resorta bao di nan autoridad. Kico tabata e consecuencia? Cu e departamentonan, den comienso di añanan 90 ainda ampliamente envolvi den e maneho di e ministerio, a keda poni un banda na fabor di e grupo rond di e ministronan cu tabata dicidi y ehecuta tambe, pa un parti. Tabata keda naturalmente cierto trabao cu e departamentonan mester a keda haci, pero esey tabata meramente trabao ‘uitvoerend’: ehecuta loke e circulo politico di e ministro tabata dicidi. E cancer aki cu a cambia e estilo di goberna seriamente, t’ey awe ainda, nos no kere cu pasobra e actual gobierno a pone un limite – hopi amplio – pa e cantidad di ‘coordinador’ cu cada ministro por tin, cu esey a cambia e estilo di yega na formula y implementa maneho.

Loke ta parce nos cu a sucede den e caso actual ta cu a hiba e modelo na un extremo, poniendo practicamente henter e operacion di e departamento un banda, loke na dado momento mester a atrae atencion di husticia. Nos ta testigo awor con un mandatario ta haya su dia den corte, y mientras cu e defensa a trata di crea e impresion cu e acumulacion di prueba a cuminsa na fin di maart 2017, tempo di e 13 entradanan na diferente lugar, pero e berdad ta cu pa e tempo ey ya e investigacion tabata andando pa basta tempo caba. Ta bira dificil, despues di tur e detayenan cu a resulta di e caso, pa mira como resultado un absolucion completo di e ex-ministro den e sentencia. Y cu un probable bataya largo ainda den corte durante sigur dos aña, nos lo por usa e regreso di e caso aki cada tanto tempo den publicidad pa puntra nos mes: y kico ta haciendo pa mehora e procesonan administrativo, y sigur drecha e modelo cu ta reina den hopi departamento, unda e ministro ta rey y e departamentonan ni sikiera por duna informacion riba maneho. Gobierno no ta propiedad di mandatario; e ta di nos.