Un saliña bieu na Savaneta a bira recientemente obheto di atencion publico, pa e problema cu a presenta, unda e vegetacion den e saliña ta parce di ta muriendo. Inmediatamente a cuminsa sali comentario di varios banda, kico por ta e causa di e malestar di e matanan di mangel, pasobra di esey nos ta papiando. Awendia naturalmente ta mas na moda pa papia di mangrove loke ta duna un toke mas cientifico na e asunto. Pero si e lector no tin obhecion, nos ta keda cu e nomber cu nos antepasadonan a duna e mata, cu ta deriva directamente di Spaño: mangel.

Tambe a cuminsa un discusion di kico nos ta papiando aki, vegetacion original of no. Den e caso specifico aki ta dificil pa papia di vegetacion original, pero esey riba su mes no ta bisa cu e vegetacion no por tin balor. E storia ta cuminsa naturalmente cu nos antepasadonan a tuma parti di un lagun, unda awa di lama tabatin liber acceso, y a converti esakinan den saliña. Algo cu nos por aprecia riba tur e islanan cerca di nos, di cual uno, Bonaire, hasta a bira conoci pa su produccion impresionante di salo. Pero tambe na Corsou tin hopi saliña existente ainda, pero cu no conoce explotacion economico mas.

Den un saliña normalmente no ta permiti nada crece, pa por probecha e salo optimalmente. Ademas ta dificil pa por ehemplo mangel o otro mata cu ta custumbra para cu nan pia den awa salo, crece pasobra na e momento cu ta cera e entrada di awa salo fresco, pa e awa por seca y e salo keda atras, e matanan lo no sobrevivi. Pero ya cu durante hopi aña e saliña no tabatin funcion economico mas, e vegetacion normal di e area ey, a tuma e saliña pa nan. Un problema? No, na nos parecer. Te ora cu man humano ta den wega atrobe y problema ta cuminsa. Den e caso aki ta probabel cu trabaonan di infrastructura a haci cu e entrada di awa di lama fresco a keda stroba y e matanan aki ta cuminsa muri. Nan por tin awa, di yobida por ehemplo, pero esey no ta yuda, pasobra nan mester awa cu un cierto concentracion di salo. E pregunta ta, si nos ta haya e vegetacion aki suficiente valioso pa conserva, anto mester haci loke mester haci, y percura pa acceso di awa di lama ta garantisa, y de paso elimina eventual deposito di awa sushi di cualkier bisiña den e saliña.

Tur esaki ta masha simpel y straight forward, no mester tanto discusion, berdad? Corecto, pero tur esaki ta nada mas pa nos ilustra un biaha mas cu, a pesar cu nos por tin tur sorto di departamento pa tur sorto di cos, aparentemente nan no ta logra coordina trabao di tal forma, cu ora ta bay haci algo, ta informa y envolve e otronan cu tin algo di bisa den esey. Recientemente nos por a experimenta tambe e destruccion di vegetacion den Rooi Frances, unda aparentemente e hefenan responsabel a warda te ora e daño tabata haci caba pa nan sali for di tras di nan escritorio pa bay observa trabao. E mesun cos aki ta sucede ora ta coba canto di caminda y ta destrui kabel di Elmar pa falta di informacion, y supervision adecua.

Un ingeniero pensiona a conta nos cu cuarenta aña pasa, ora DOW ta traha un caminda nobo, of ta asfalta un caminda existente di nobo, nan ta purba haya colaboracion di e otro entidadnan cu tin tuberia o cable cu mester crusa caminda. Esaki naturalmente cu e intencion di haci e trabao prome cu asfalta e caminda. Mas tanto nan no tabata haya contesta y, esey ta e fenomeno cu nos tur conoce te awendia, apenas e caminda nobo ta cla y ata un di e companianan ruman ta daña tur e caminda nobo, cobando pa pasa tubo of cable. E practica aki ta debi na ignorancia? Por ta den cierto caso, pero trabao gubernamental a evoluciona y riba hopi tereno tin hopi mas conocemento cu binti, trinta aña pasa.

Segun nos opinion, den mayoria di caso ta trata di mal comunicacion, o di no comunicacion. No cu no tin hende dispuesto pa scucha y colabora cu otronan, pero ta parce cu nan ta un minoria ainda. Loke ta reina ainda ta e mentalidad isleño den cual cada departamento ta considera nan mes independiente y ta actua segun nan mes ta haya ta bon. Y di unda e mentalidad aki ta bin? Entre otro di e antagonismo politico, unda hopi biaha no tin cooperacion, hasta entre departamento cu ta cay bao di ministro di mesun partido politico. Den un gobierno di coalicion esey no necesariamente ta bay mehora, a menos cu gobierno ta seriamente comprometi pa impone e cooperacion adecuado entre nan departamentonan. Sigur ora nos ta papia di aspecto relaciona cu medio ambiente, e ta un fenomeno internacional cu e departamentonan mas tradicional, manera di obra publico, no ta mustra mucho gana pa tene cuenta cu advertencia, y menos ainda instruccion, di un departamento cu nan ta considera un Johnny come lately.