Gobierno a tuma iniciativa pa organiza un tipo di consulta cu partnernan den area di labor y seguridad social, bao di e nomber Congreso Nacional Social Laboral. Nos ta kere cu e ta un bon iniciativa y cu por duna bon resultado tambe. Riba su mes e consulta lo comparti elemento cu e consultanan teni den pasado, cu tabata hiba como nomber ‘dialogo’ o algo por el estilo, pero ta bon pa cuminza cu un aire fresco, sin cu mester haci referencia na rencor o dolor cu a keda di pasado.

Ta importante si señala cu e iniciativa aki no ta bin cay for di cielo. E ta tambe iniciativa cu gobierno mester tuma pa duna contenido na e acuerdonan contempla den e diferente versionnan di e Landspakket, specificamente bao di e tema E: Reforma Economico. Cu esey nos no ta indica algo negativo; ta bon cu e reformanan aki ta parti di loke a palabra, den termino general, cu Hulanda indicando e consenso cu tin cu e tema aki ta si sumo importancia pa desaroyo socio-economico di Aruba. Y e consulta ta netamente pa yega na ideanan mas concreto cu mester beneficia bien comun.

Indudablemente durante e consulta aki lo ta bin dilanti no solamente e temanan unda por tin acuerdo, pero seguramente tambe e temanan unda lo tin interes contrario unda lo mester busca acuerdo. Y esey no ta resulta facil. Lo por keda atrobe asunto no defini completamente, unda gobierno lo mester carga responsabilidad pa concretiza e puntonan ey. Pero pa inicia, ta importante referi na e contenido di e tema aki den e Landspakket, unda tin varios punto importante pa tuma na cuenta.

Un di nan ta e acuerdo formula encuanto flexibilisacion di ley laboral, specificamente ley di retiro, contrato di corto duracion, traha parttime, elimina obstaculo pa emplea trahador di exterior y algun punto mas. Nos ta citando textualmente di e Landspakket. Mientras cu riba hopi otro tema den e Landspakket nos por comparti e ideanan tras di e reforma proponi, den e asunto aki nos ta kere cu gobierno mester duna mas resistencia contra e plannan Hulandes. Kico ta e caso? Nos por ripara na e escogencia di tema cu ta mira e cosnan aki demasiado for di e vision y experiencia Hulandes. Ta pensa cu den tur cos nos ta cana cincuenta aña atras, mientras no ta asina, no den tur cos en todo caso. E mihor ehemplo ta ora ta papia di flexibilisacion di ley laboral y ta toca un tereno aki unda tur tipo di flexibilisacion di derecho contratual a keda introduci caba. Ehemplo: e invento Hulandes di ‘uitzendbureau’ pa crea empleo temporal tin varios decada ta funciona caba. ‘Nulurencontract’ ta bon conoci y di uso amplio den nos economia caba. Tur e variantenan aki di emplea hende practicamente sin derecho tur t’ey caba, y tabatin nan efecto riba nos mercado laboral.

Como agravante nos tin e situacion di supervision pesimo di e autoridadnan cu mester hiba esaki, cu consecuencia cu no mester tanto flexibilisacion mas, no asina en todo caso. Loke si ta keda un estorbo ta e ley cu ta defini e excepcionnan bao di cual por tin contrato di corto duracion, cu nunca a funciona debidamente y a resulta den un arma contra e trahador local, cu ta esun cu ta traha tres luna den fin di aña y despues ta bay cas, mientras cu e trahador stranhero ta haya netchi asina su contrato pa henter un aña, anto cu repiticion casi automatico, dependiendo di e contactonan di e empleador den e aparato publico corespondiente. Ta mas cu obvio cu sin un saneamento drastico di e aparato cu ta maneha labor y permiso di residencia, no ta bin un mehoracion ni pa e trahador local, ni pa e trahador stranhero. Aki no ta cuestion di formula bunita deseo pa maneho, pero tuma concretamente e pasonan pa restructura e partinan gubernamental aki, tambe y no na ultimo lugar pa preveni y combati corupcion, na tur nivel…

Otro motibo pakico gobierno mester entama e consulta aki ta e futuro di nos seguridad social.

Den e Landspakket ta menciona caba e consideracion pa bay pa 66 aña pa haya AOV na 2025, despues cu na 2024 e actual operacion pa yega na 65 aña ta termina. Nos no ta bay trece aki e argumentonan pro y contra e medida ey. Ta importante pa awor, cu mente habri contempla e datonan demografico cu no ta cambia tanto den curso di e decada despues cu a opta pa bay 65 aña. Ta importante pa admiti, di tur banda, cu e tabata un medida necesario pa salvaguardia e fondo di AOV, cu tabata BASHI… No tin sentido pa hunga cu sentimento di hende cu politica barata, cu nos a mira, lamentablemente, di e actual promer mandatario. E situacion actual ta masha simple: cu e datonan demografico di envehecimento riba mesa, y e pensamento cu e pais ta keda responsable pa un pension digno, e conclusion anto ta cu nos mester paga esaki. E debate lo ta con y ken ta paga. Lo bira un discusion candente, en vista di e altura di e primanan cu empleado y empleador ta pagando. Si gobierno, cu su razon, ta opta pa limita ‘cost of doing business’, anto en berdad nos ta bay tin mester di bastante creatividad pa sali cu solucion satisfactorio, cu un mayoria por apoya. Nos ta keda pendiente.