Nos Promer Ministro ta na Hulanda, y na Union Europeo den e dianan aki. Pa asunto positivo manera e fondonan pa e proyecto di ‘e-governance’, pero tambe pa un encuentro cu e Secretario di Estado pa asunto di Reino tocante e problema di diferencia di opinion tocante e necesidad si of no di un ley di Reino di supervision financiero, sin pwerspectiva di solucion.

Pa loke ta trata e proyecto di ‘e-governance’, esey no mester a tarda mucho mas, ya cu e ta un promesa di e anterior gabinete cu a inicia den e ultimo dianan di 2017. Nos sa, despues a bin Covid y…, enfin, nos ta unda nos ta awe. Te na e momento aki nos a mira poco detaye aparece tocante e beneficionan di un sistema digital cu ta mas transparente pa e ciudadano, pa tur loke tin di haci cu peticion di cualkier indole, pero tin mas. Nos por supone cu e idea ta pa yega na integra e sistemanan central di dato basico, manera informacion di persona, empresa y tur otro tipo di organizacion y dato di bienes inmueble: tur loke tin di haci cu tereno y propiedad riba nan. Den esaki no mester contempa solamente e ciudadano, sino e avance grandi pa trabao di gobernacion mes, ora e informacion aki ta integralmente disponible pa henter e aparato publico. Naturalmente esaki lo mester bay acompaña cu medida estricto pa proteccion di privacidad di persona; no lo por cansa di ripiti esaki. Ta necesario pa introduci norma estricto pa mantene e datonan na unda nan mester ta y integridad no mester ta den palabra so, sino den regla y castigo pisa pa violacion di e reglanan aki. Nos no tin confianza cu na e momento aki por papia di suficiente structura den henter gobernacion pa garantiza esey.

Un di e motibonan ta cu nos por ripara cu te awe nos gobernantenan ta keda insisti cu nan mester por dispone, como politico, di infomacion di tur ciudadano cu por vota. Envez cu den e cambionan den ley di eleccion anuncia recientemente, a elimina e suministro di dato na partido politico, pa usa esey como instrumento di control riba pueblo, a ‘moderniza’ e suministro na e partidonan den forma digital, loke ta haci e uso – indebido – mas facil ainda. No por spera mucho cos bon di politico cu na 2024 ta pensa asina ainda. E ta simplemente en pugna cu Tratado Europeo di Derecho Humano, y ta viola e ambito di privacidad di e ciudadano, cu mester dicidi pa su mes si e ta bay vota of no. E no tin pakico di somete su mes na ‘watchdog’ di partido na cada urna electoral, dentro di poco arma cu laptop o tablet… En todo caso, laga nos contempla mas tanto e beneficionan den operacion gubernamental, kedando si vigilante riba e tema di respet pa privacidad di e ciudadano den elaboracion di sistema digital; no confia ciegamente cu politico ta haci esaki corectamente.

Afl. 1.438 miyon na 6,9% pa 20 aña

Otro asunto ta e encuentro riba agenda cu e Secretario di Estado. Ta dificil pa mira kico lo por ta resultado positivo si e puntonan di vista ta asina distante. Manera nos a comenta den varios anterior Editorial, di banda Hulandes lo no por haci mucho mas cu keda para riba nan posicion cu Aruba mester acepta e ley di supervision di Reino, sino e tasa di interes halto lo keda. Den su ultimo carta pa Eerste Kamer di e siman aki, e mandatario Hulandes ta duna di conoce tambe cu aña pasa caba, di banda di Aruba, a anuncia cu “no ta existi consensus mas” riba e tema. Loke ta haci e asunto mas serio ainda ta cu Aruba lo mester paga 6,9% riba un suma di en total Afl. 1.438,6 miyon pa 20 aña, pasobra Hulanda ta considera cu algun otro prestamo, duna despues di e apoyo di liquidez, tambe ta cay bao di e condicionnan indica pa e debenan cu mester refinancia. Cuanto esaki lo añadi na e interes extra cu mester paga? Si e debe di Afl. 915 miyon ta resulta den algo mas cu Afl. 300 miyon na interes extra, en todo caso e debe adicional lo añadi mas di 50% di e suma inicial aki, conta Afl. 450 miyon anto…

Awor, nos ta haya privadamente, como medio di comunicacion, e comentario furioso di ciudadano cu ta bisa: “Con nan por haci algo asina?” E contesta, sin intencion cinico, ta cu nan por hacie pasobra ta nos tur hunto ta paga e cos aki, no e politico sinta den Bestuurskantoor o nan parlamentarionan den Staten so. Claro cu e placa ey por ser usa pa hopi otro cos positivo, pero aparentemente ta mas importante pa nan pa nos ‘yuda financia’ nan orguyo falso. Y tur esey mientras nan mes lo mester admiti cu e supervision via e ley di Aruba ta mes severo cu ora e ta hinca den un ley di Reino. Ta e mesun CAft ta controla y conseha gobierno di Reino. Ta e mesun gobierno di Aruba ta elabora su presupuesto tur aña, ta haci cambio aden, dentro di e normanan palabra. Sali for di e cuadro stipula aki no ta posible sin reaccion di e mesun autoridadnan cu lo actua den caso di un ley di Reino. Kico anto por spera di e encuentro entre e mandatarionan? Cu nan lo mester despedi reconociendo un situacion di ‘agree to disagree’? Manera e situacion ta awor, Hulanda no tin opcion y na Aruba no tin un cambio, sin cambio di gobierno.