Nos a conclui un siman turbulento y ta habriendo uno cu por ta pio. E prome casonan di coronavirus a yega na nos porta y nos mester enfrenta e problema aki cu ta tocando porta di mayoria di pais na mundo. Simultaneamente cu nos prome dos casonan di e virus, a anuncia esaki tambe na tur e bisiñanan mas cerca, Curaçao, Colombia y Venezuela. Tambe gran parti di unda nos fluho di bishitante ta bin, practicamente henter Merca, Hulanda y gran parti di Europa, tambe demas paisnan riba nos propio continente.

Cu esaki asina, no tin caminda di sconde mas, nos mester enfrenta e crisis cu loke nos tin. Nos ta bisa esey cu enfasis pasobra esaki ta un catastrofe particular cu mas cu den otro caso ta laga nos literalmente ‘cu loke nos tin’ na recurso. Pakico esaki? Pasobra e diferencia cu otro tipo di calamidad ta cu nos por conta cu ayudo inmediato di otro pais, ya cu tur pais, nos tambe, ta cerando frontera pa otronan, den un intento pa isola e problema internamente y para eventual contagio di exterior. Esaki ta haci un diferencia grandi, pasobra otro cu den caso di un horcan por ehemplo, por lo pronto nos no por conta cu ayudo di otronan. Tuma e caso di material medico y personal profesional. Nos tin un capacidad limita di facilidad di hospital y unidad di cuido intensivo y di equipo di respiracion, y cu esey nos lo mester traha. E recursonan limita aki no ta algo specifico di nos situacion, e ta un problema den mayoria di pais, aunke den nos caso e situacion ta mas complica ya cu como isla chikito nos no tin e resto di e pais cu por aporta material y profesional pa yuda combati e epidemia na unda e ta mas severo.

Awor, nos ta bisa tur esaki pa desanima nos mes prome cu nos cuminsa? Sigur cu no. Mas bien e mester sirbi como un yamado pa nos ta mas consciente ainda di e situacion y ta mas consciente tambe di e papel grandi cu e ciudadano individual lo mester hunga pa yuda nan famia na prome lugar y tambe den e situacion en general. Kico esaki ta implica? Naturalmente tuma na serio e informacion oficial y actua consecuentemente. Nos a mira riba e prome dia caba cu a surgi un ‘rush’ riba supermercado como si fuera nos ta preparando pa un horcan cu potencialmente por corta lineanan logistico, lagando nos sin cuminda y otro producto basico pa basta tempo, loke no ta e caso.

Nos no por permiti nos e tipo di panico aki na lugar di concentra riba nos prioridadnan. Esaki ta por ehemplo e grupo mas vulnerable, hende di edad y principalmente persona cu un salud menos bon, hopi biaha causa pa enfermedad cronico, cu ademas ta abunda cerca nos. Ta na e momentonan aki nos ta bin realisa con importante ta pa nos tin informacion, y educacion, adecua pa nos poblacion pa nan por tin mayor probabilidad di sobrevivi e crisis aki, cu ta haci hopi menos victima bao di e poblacion mas hoben y den miho condicion fisico. Un prome conclusion mester ta cu e inversion cu no a haci den ultimo decada, atacando realmente cu forsa e problema grandi di obesidad, diabetes, problema cardiaco y cancer, cu tur tin relacion grandi cu nos manera di biba y di alimenta. Y loke no a inverti caba, nos no por cosecha awor. Loke si por haci ta siña di e episodio aki y cuminsa organisa nos mes miho, pasobra nos por haya otro calamidad.

Bolbiendo na e actual crisis, nos no ta bay ripiti tur e bon consehonan duna caba. Si ta bon pa comenta cu te awor e consehonan aki ta bon y acerta, pero nos ta haya falta di mas detaye den loke ta divulga. Por ehemplo, e ciudadano comun y coriente sa perfectamente kico ta isola y kico ta cuarentena? Ora ta bisa cu pa percura pa nos hendenan di edad bin lo menos posible den contacto cu otronan cu por contagia nan, ta pensa tambe ta con esnan cu ta cuida nan mester actua pa mantene un higiena maximal den e tarea cu nan tin? No mester lubida cu mayoria di nos ancianonan no ta biba den un cas di cuido specialisa y tampoco tin atencion profesional di Witgele Kruis. Ta importante pa informa optimamente e hendenan cu mester duna cuido na cas, sigur si esaki ta un famia cu varios generacion bibando hunto, unda mester yega na un tipo di proteccion di e persona concerni.

Y ora ta trata di informacion adecua, nos ta bin ripara cu informacion digital por ta un ayudo grandi, o un estorbo enorme pa e cantidad di informacion eroneo, di forma delibera o tambe pa ignorancia. Den ambos caso esey no ta yuda pa calma e tensionnan innecesario pa hende por enfoca riba e cosnan cu ta di importancia pa tene nan mes y nan famia sigur. Si ta necesario lo mester cera scol y tur empresa ta haya nan cu e problema con pa continua trabao, cu tanto mucha na cas den un situacion no planifica. No tin otro opcion cu usa sano huicio, siguiendo e situacion di cerca.