Desde cu recientemente a bira conoci cu tin un peticion pa permiso pa actividad relaciona cu desperdicio na dump di Parkietenbos, hopi persona a puntra nan mes ta pakico ta pidi permiso, si e dump a opera pa mas di 7 decada sin esey. Esey ta un critica corecto encuanto pasado y presente, sin embargo, no por djis cera e lugar y laga esaki manera cu e ta, pasobra e ta representa un peligro continuo pa e vecindario y Aruba en general y mester converti esaki den algo, en todo caso, no dañino.

Esaki naturalmente ta conoci pa bastante aña caba, y gobierno di diferente color a bin cu diferente opcion di cual ningun a resulta. Mientras tanto e tradicional 12 or a bati hopi tempo pasa caba y e pregunta ta kico por haci awor. Porcierto e entidad TNO a entrega un rapport amplio na gobierno di Aruba na 2017, den cual ta resumi e principal tareanan cu mester ehecuta di cualkier manera, pa por conserva e sero aki sin peligro, si e opcion ta pa conserv’e como landfill. A continuacion e aspectonan mas importante di e rapport aki.

Pa cuminza TNO a constata cu e tempo ey (2017) cu e dump lo a yega su volumen maximo dentro di dos aña, cu un capacidad ainda di almacena 260.000 m3. Cu e ciere na december ultimo esey a sucede anto casi cuatro aña despues di e fecha final anticipa.

Kico ta e situacion na dump?

Inventarisando e alternativanan, TNO ta resumi como posibilidad, en vista di e deseo di yega na un maneho mas sostenible di desperdicio, pone un capa di material protector riba e sero, cu por consisti di diferente material. Ta menciona como posibilidad mas apropia pa e capa usa tera/granit ya cu ta material disponible localmente y tambe cu empresa(nan) local por haci e obra.

Sin embargo, TNO ta constata tambe ausencia di dos requisito importante, esta cu no tin un sistema di recuperacion di gas cu ta mayoritariamente metano (CH4) y dioxido di carbon (CO2), calcula pa yega na 2020 na 1000 m3 pa hora (!). Sin un sistema di recuperacion di gas ta keda peligro di emision halto di gas invernador (CH4), mal holor, explosion y candela. Inclusion di un instalacion pa recupera gas lo por a bay costa alrededor di 500.000 euro (ca. Afl. 1 miyon). Gas recupera por percura tambe pa beneficio financiero (benta di energia). Ta indispensable tambe un sistema di monitoreo di awa den subsuelo pa haci recuperacion di e sitio, pa e peligro di contaminacion di awa den subsuelo y na superficie cerca di e landfill. E sistema aki lo por a costa un 150.000 euro adicional.

Uso alternativo

Tambe TNO a menciona e uso alternativo di e landfill despues di recupera y stabiliza e sitio. Entre e posibilidadnan a surgi un proyecto di un parque di energia solar combina cu generacion di energia electrico, for di gas recupera na e lugar. Esaki lo por conduci na un solucion sostenible pa e actual problema ambiental pa comunidad, segun TNO.

Pakico ‘hindervergunning’ awor?

Ta obvio cu trabao riba e dump no por tuma lugar sin cu lo tin cierto molester pa e vecindario. Cualkier momento cu mester traha riba e sero ta inevitable cu stof y posible gas toxico ta bin den aire y cu biento ta plama esey den su alrededor. Ta necesario pa e trabaonan ta limita den nan consecuencia, pa cierto norma pa mantene e molester dentro di cierto parametro considera aceptable. E problema grandi ta cu Aruba no conoce legislacion encuanto emision di e.o. gas y stof toxico, ni e supervision necesario pa esaki; algo cu TNO ta constata tambe. Normalmente un permiso lo mester contene e limitacionnan al caso. Sin embargo, mirando e no existencia di norma pa emision di material toxico o dañino, lo por anticipa cu e permiso cu ta bay otorga ta duna solamente condicion general y no specifica, lagando espacio pa molester na vecindario, cu y a pesar di e permiso. Un permiso por ser mara na condicion di por ehemplo cierto equipo di medicion di presencia di gas dañino o toxico, pero ta keda falta e leynan cu ta stipula nivel aceptable di presencia di gas y stof. Tur esaki anto ta pregunta pa contesta ainda di banda di autoridadnan. Esaki ta bira atrobe e siguiente proyecto grandi sin legislacion ambiental, algo realmente inaceptable na 2023.