Parlamentario den fraccion di MEP Daphne Lejuez

Kico ta motibo cu no a logra pasa e cambio di ley di eleccion, esta e Kiesverordening na 2017? Kizas pasobra e consehonan di instancianan oficial tabata hopi skerpi. Esaki ta locual Parlamentario Independiente Daphne Lejuez ta puntra su mes.

El a manda un total di 20 pregunta extenso na su colega Hendrik Tevreden, kende a tuma rienda di e proposicion di cambio di e kiesverordening cu a keda presenta na 2017 pa e tempo ey Parlamentario Dangui Oducer, sosten’i pa mr. Evelyn Wever Croes. Awor Parlamento ta preparando pa trata e proposicion di ley, pero e preocupacionnan di Raad van Advies y Conseho Social Economico, SER ta keda mescos, segun Daphne Lejuez.

Manera ta conoci, e proposicion di ley ta cu secuencia di candidatonan riba un lista politico mester keda determina despues di eleccion. Pasobra di e forma aki ta determina, los di e candidato cu a saca su mes cu mita di e kiesdeler mas uno, cua ta e candidato mas popular, pues cu a haya mas voto. Di e forma aki, segun e iniciadonan di e proposicion di cambio, pueblo ta miho representa den Parlamento. Lejuez ya caba a mustra cu no a tene cuenta cu e realidad di restzetel, y tambe cu e realidad cu tin biaha un candidato di un partido cu no a logra haya asiento, tin mas voto cu cualkier otro. Den otro palabra, e sistema proponi no necesariamente lo nifica cu e sistema ta bira mas representativo di e pueblo votado.

Raad van Advies

Raad van Advies den su conseho riba e concepto di ley pa cambia e Kiesverordening a bisa na 2017 cu e splicacion di e proposicion di cambio di ley, no ta argumenta pakico e sistema actual no ta democratico y ta problematico.

Particularmente pasobra e sistema di Aruba ta similar cu den hopi otro pais. No tin resultado di un investigacion representativo y tampoco ta cla si a ehecuta un investigacion representativo y door di ken. Raad van Advies a bisa cu mirando e cambio impactante cu ta propone, e ta necesario pa trece claridad y splica pakico e cambionan si lo ta un sistema democratico optimal. Ademas, votadonan mester sa na ora y na e forma corecto cua ta e cambionan den e sistema di otorga asiento y e implicacionnan di tal.

Den luz di e observacion di Raad van Advies, Daphne Lejuez ta puntra esnan cu a presenta e iniciativa pa cambio den e Kiesverordening, si nan ta considera cu otro paisnan democratico cu ta uza e mesun sistema actual di Aruba conoce representacion no-democratico. Ademas si nan ta dispuesto, basa riba observacion di Raad van Advies coregi e falta di un investigacion scientifico den e proposicion, mirando cu ta trata di un cambio cu consequencianan grandi pa e ley. Di e forma aki por splica miho con e cambionan proponi lo yega na un sistema democratico optimal.

Mescos cu na 2017 ora cu a entrega e prome proposicion di cambio di e Kiesverordening, Aruba awe ta den aña di eleccion. Parlamentario Independiente Daphne Lejuez kier sa cua ta e plan pa informa votadonan na tempo y na e forma adecuado riba e proposicionnan di cambio den apunta e asientonan y su implicacionnan. Ademas, mester sa cua ta e consequencianan financiero pa pais Aruba, na momento cu mester hiba e campaña di informacion aki, den cuadro di e Ley di Comptabilidad. P’esey mes, Lejuez ta puntra e iniciadonan di e proyecto di cambio di ley, cuanto un campaña asina lo costa.

SER

Conseho Social Economico, SER tambe a duna un conseho riba e concepto di cambio na 2017. Y aunke SER a bisa di ta sostene e obhetivo, esta pa sigura representacion maximo di pueblo den Parlamento, e instancia no ta de acuerdo cu e contenido di e concepto. E argumento di SER ta cu e momento (na 2017) no ta oportuno, mirando cu e ta na vispera di un eleccion y un cambio di ley di eleccion asina ta rekeri investigacion profundo y informacion intensivo na publico. Tampoco no a investiga e posibel efectonan a termino largo y pa hala e cambionan atras despues, ta hopi dificil. Ademas SER ta considera cu ta deseabel pa revisa henter e Kiesverordening y no unicamente un aspecto di dje. Tambe SER a indica cu mester investiga y midi e proposicion di cambio na posibel efecto a largo plazo y den comunidad, por ehempel, pa e structura actual di partido; e area di tension entre calidad y popularidad; e posicion special di lider di partido; e nivel di representacion di e stem di pueblo den Parlamento di Aruba; e grado di motivacion pa atrae candidato nobo; e comprension y expectativa di votadonan relaciona cu e tarea di un Parlamentario, particularmente cu no ta haci e trabou basa riba presion; y e efecto riba e sistema politico den su totalidad y cultura.

SER den su conseho, tampoco ta convenci cu e proposicion di cambio berdad ta bay duna un miho representacion di e deseo di pueblo. Aki tambe lo mester pensa riba entre otro e reparticion di restzetels, e fenomeno Arubiano di ‘stempelparlament’, e forma y contenido di hiba campaña, participacion di pueblo, y bon funccionamento di Gobierno.

Daphne Lejuez lo kier haya contesta y splicacion amplio por escrito riba e preguntanan aki y ta reserva e derecho pa haci mas pregunta na momento cu e proposicion di cambio di ley bay Parlamento pa e debate publico.

Ainda no tin fecha pa e debate publico unda lo mester vota pa e proposicion di cambio di ley, cu ta rekeri dos tercera parti di Parlamento pa su aprobacion.