Falta un estudio di impacto di medio ambiente riba e proyecto di Boutique hotel cu a stop par di luna pasa na Savaneta. Sinembargo e desaroyado di e proyecto a conta Bon Dia cu nan mes a inverti pa reestablece naturalesa aki, entre otro mangel y coral. Minister ta indica cu esaki tambe mester considera den conseho di DNM.

Manera nos a publica den nos edicion di ayera, partido Raiz a haci un peticion na minister di infrastructura y medio ambiente Otmar Oduber (POR), pa otorga documentonan relaciona cu e conseho di Departamento di Naturalesa y Medio Ambiente (DNM), cual a pone e minister dicidi di stop e proyecto di Isla di Oro. Minister a anuncia ayera cu atrobe e ministerio e dia anterior a otorga e documentonan cu Raiz a pidi pa asina mustra e transparencia cu nan kier trece den gobernacion.

Nan a tuma e iniciativa di entrega e peticion di LOB (Landsverordening Openbaarheid van Bestuur), pasobra cu nan a mira e atencion cu un proyecto similar na esun di Isla di Oro a haya ultimo tempo, entre otro di parti di Aruban Warriors. Segun Raiz su investigacion, nan a determina cu e desaroyo aki, cual por cierto ta cla caba, no a cumpli cu ley pa via cu ta haci falta di un permiso pa opera un Boutique hotel y cu e construccionnan ta ilegal mirando e documentonan di DOW y Kadaster riba e area.

Minister contra bungalow nan na Isla di Oro pero no contra e idea
Aunke Ursell Arends a declara na prensa cu e proyecto aki lo ta situa den un area di naturalesa defini pa plan di desaroyo teritorial (ROP), despues di a tuma contacto cu e desaroyadonan, nan a conta nos cu e tereno aki no ta den area di naturalesa como tal den ROP.

Minister, reaccionando di su banda riba e cuestion si gobierno ta midi cu dos midi, mirando declaracionnan riba medionan social cu e minister ta sostene e proyecto aki na Savaneta, a bisa cu e ta sostene e idea aki, mescos cu el a sostene e proyecto di Isla di Oro. “Mi ta kere e ta un bon desaroyo pa Aruba pero si cu esaki no mester ta a costo di nos medio ambiente. Si tin un espacio adecua lo mester busk’e, pero Isla di Oro no tabata e luga adecua.”

Trabounan para pa lunanan caba

Sr. Oduber a indica cu desde algun luna caba e trabou na Savaneta ta para y cu e desaroyadonan a coopera cu gobierno ora a pidi pa stop esaki. El a splica cu loke el a mira riba medionan social no ta berdad, cu no tin trabounan ta andando actualmente, pasobra e departamentonan a bay check caba y nos mes como medio a presenta aya y por a mira cu ningun trabou ta andando.

E mandatario ta indica cu e grupo di desaroyadonan lo tabata priminti un permiso cu nan nunca a haya, pues awo tin combersacionnan ta tumando luga pa por haya nan papelnan den ordo. Sinembargo e ta mustra cu den e structura di e maneho no ta posibel pa por bay cuminsa proyectonan anticipando un permiso, pasobra tin estudionan di impacto di medio ambiente cu tin cu tuma luga, cual e no ta sigur si a pasa. Pues e proyecto aki lo mester cana un proceso pa haci un estudio di impacto ambiental, ‘mescos tur otro proyecto asina’.

Desaroyado: a yuda reestablece naturalesa

Ora nos a papia cu e desaroyado, pa prome nan a remarca cu e unico medio cu a tuma contacto cu nan pa nan banda di medaya tabata Bon Dia. Nan a conta cu e proyecto aki tabata den desaroyo pa hopi tempo caba y cu te hasta a introduci tecnicanan di biologonan marino den e desaroyo di e proyecto. Asina nan a mustra cu nan a traha pa planta mangel nan y tambe coralnan bek den naturalesa, despues cu e area aki tabata den decadencia.

Un di e puntonan ecologico cu nan a trece dilanti ta cu ora nan a yega na e luga, nan a mira cu e santo tabata preto preto. Esaki segun e desaroyado a siña tabata pasobra asina e santo ta ora e no tin oxigeno. Ora e santo no tin oxigeno, ta haci dificil pa bida florece di dje. E trabou aki a tarda añanan, segun e desaroyado, y nan tabata ocupa cu esaki hopi prome cu 2010 te hasta. Nan a cana un proceso di busca coralnan morto cual por pone den lama bek pa laga bida marino regresa, cual awo ta mustra su fruta.

Ademas di esaki nan a trece dilanti cu 2 diferencia crucial entre e proyecto di Isla di Oro y esun cu nan ta hibando dilanti ta cu e proyecto ey na cierto momento a pidi pa lanta 200 bungalow den un area limita manera Isla di Oro. Esaki compara cu e 6 cu nan tin na Savaneta.

Diferencia entre grandura di proyectonan

Na mesun momento mester menciona cu e desaroyado a splica nos cu e plan di Isla di Oro lo tabata pa basha cement unda nan lo ta di construi e bungalow nan, un practica cu su contactonan experto ta haya dañino. A cambio, el a splica nos cu nan proyecto a bora den e tera na canta di lama mientras e santo tabata preto y di abou a sali santo blanco blanco. Aparentemente, ora nan a cuminsa basha e material di abou riba beach, e tiki mangelnan den area a cuminsa haya mas blachi y blachinan mas berde.

Mescos cu e barancanan di coral morto cu nan ta introduci den e beach, esakinan ta haya bida riba nan despues di corto plaso compara cu otro piedranan. Te hasta turistanan a hala su atencion ora nan a descubri cu nan tin Parrot Fish den area.

E desaroyado a splica cu nan tin potret aereo di e desaroyo tras di añanan, pues nan ta haya straño cu ta purba perhudica nan por medio di crea un percepcion cu nan ta destrui naturalesa. El a conta nos cu nan ta ocupa ta purba deshaci di e yerba malo di lama pa asina reestablece e Turtle Grass. “Ora naturalesa ta pega bo tin di pusha un tiki so y djey laga e reestablece su mes.”

Bon Dia a puntra minister si ora DNM duna un conseho ta tuma consideracion cu un iniciativa pa reestablece naturalesa, riba cual minister a contesta ‘sigur cu si’. E mandatario a remarca cu e ta haya straño cu ta pidi pa aplica conseho pa un proyecto specifico, en bes di puntra si e maneho ta en general pa tur hende, ‘en bes di pin point cada rato un proyecto specifico’.

E potret di comparacion ta cortesia di e desaroyado.