Si nos sigui e ultimo acontecimento y comentarionan encuanto e continuacion di e supervision financiero di parti di Conseho Di Ministro di Reino Hulandes, bo no por keda sin haya e impresion cu tin hende cu ta trata di lansa e idea di ‘porfin lo mester yega un fin na e intromision Hulandes den asuntonan local, unda ta nos mes mester dicidi.’

Den e direccion aki ta comenta riba e protocol cu ta den preparacion pa defini con lo continua cu e supervision. Loke nos a tende caba ta cu e supervision den su forma actual lo keda continua te cu aña 2021, por lo menos. Algo cu aparentemente no ta cay den bon tera cerca e nacionalistanan mas ferviente entre nos, cu no ta laga un oportunidad bay perdi pa acciona contra cualkier cos cu ta parce remotamente riba algo cu por afecta nos famoso ‘autonomia’. Un actitud un poco straño den e contexto aki, den e sentido cu, a menos cu nos ta sufri di un forma severo di perdida di memoria, mester por corda ta con e aventura tropical aki di Hulanda a cuminsa.

El a cuminsa cu e preocupacion na Aruba y na Hulanda di un gobierno cu tabata kere fielmente den e soño color di rosa, cu gasta placa fia ta crea empleo y beneficio comercial, loke ta trece placa den caha di gobierno, loke ta bon pa nan keda gasta mas placa, emplea mas hende, paga asesor salario di 10.000 florin mas cu e prome ministro tabata cobra, etc. Asina economia lo a keda lora: everybody happy!

E realidad tabata otro y e preocupacion di Hulanda no a cuminsa na 2014, cu e famoso sucesonan bao palo di kwihi. E tabata t’ey caba dos aña prome, unda a adverti gobierno pa e rumbo peligroso cu nan a tuma. Nan no kier a tende. A pesar di e intervencion na 2014 no a bin un supervision structura, cu tabata por a garantisa un ruta sigur pa bolbe na awanan financiero mas trankil.

E asunto aki a keda pa regla na 2015, loke a sucede tambe, pero no prome cu a pone e gobierno di e tempo ey dilanti e escogencia: of ta yega na e ley LAft, cu ta encera e reglanan pa e supervision, of ta subi avion bay Hulanda, y ta manda e Maatregel van Rijksbestuur pa institui e supervision cu barco, avion, postduif o internet. Gobierno a acepta, aunke tin otro version cu ta nan mes a inventa e forma di e ley di Aruba pa e supervision.

Nos por kere tur dos version; nos no tabata sinta na mesa pa por sa esun corecto. Contal cu poco tempo despues e Colegio di Supervision a bira un hecho. Nos tambe ta comparti e opinion cu e ley tin algo troci cu ne, ya cu e ta otorga poder na entidad cu no ta di Aruba, cu ta na nivel di Reino. Pero atrobe, e alternativa tabata un Maatregel van Rijksbestuur, punto.

Esey ta trece nos na e situacion actual. Ora cu gobierno awor ta sinta na mesa cu gobierno Hulandes pa delibera un protocol pa continuacion di e supervision, nos no ta papiando di un combersacion ameno entre dos partner igual. Ta papia di un encuentro entre supervisor y supervisado, unda respet mutuo ta necesario pero esaki no ta cambia e relacion entre e dos partidonan na mesa. No ta nada straño anto cu e supervisor ta yega na e conclusion cu mester continua cu e supervision, sigur si tuma na cuenta cu e situacion financiero gubernamental no a mehora nada, ta e debe a bira mas grandi, te na un nivel peligroso hasta, cu ta haci continuacion di e supervision sumamente logico.

Claro cu lo tin esunnan cu ta pensa diferente, y ta argumenta ‘cu nos mes mester por.’ E unico cos cu nos por bisa riba esey ta cu en berdad nos a mira cu ‘nos mes por’ a logra pone nos na por lo menos 90% di debe/GDP, and counting…

Ta ironico mira e similaridad entre e situacion di Aruba y esun di Puerto Rico, unda tambe regularmente tin gruñamento contra e hunta di supervision fiscal di congreso Mericano, pero den nan caso, mescos cu esun di Aruba, ta bon conoci cu nan, ora debe  a yega na nivelnan insoportabel, mester a busca refugio cerca gobierno federal, cu a pone su condicionnan pa saca e teritorio for di su situacion penoso. Otro similaridad ta cu e debe den ambos caso ta di igual magnitud: Puerto Rico cu US$ 72.000 miyon, cu 3,5 miyon habitante; Aruba cu algo mas di US$ 2.300 miyon y 110.000 habitante. E debe pa nos proximo generacionnan ta di igual tamaño y gravedad.

Kico tur esaki ta significa pa e situacion aki? Cu nos por core crea entidad supervisor di nos mes, pero esey no ta bay reemplasa e berdadero supervision, esun di e supervisor. Nos no por unilateralmente dicidi cu nos no kier e supervision ey mas. Crea un Camara di Presupuesto ta bon pa siña landa den seco, pero tanten nos no por sali di bao di e supervision di e supervisor, e ta meramente irelevante.