Henter mundo a keda sacudi den ultimo dianan cu e desaroyonan na Afganistan, cu e collapse di forzanan arma gubernamental y un takeover completo di e grupo extremista Taliban den cuestion di algun siman. Awor nos por tende e lamentonan di tur banda pa e perdida di un pais cu lo tabata na caminda pa incorpora den e parti di mundo ‘civiliza’ cu ta boga pa y ta practica democracia parlamentario maner nos tin como e manera no ideal, pero en todo caso hopi mihor cu tur loke nos por a mira den pasado y presente. Hopi mihor cu e autocracianan di pasado, den varios caso encabeza pa un rey, como expresion di e superioridad di e clase elite cu mester duna guia na e resto di sociedad supuestamente ‘menos desaroya’.

Despues nos a pasa den siglo pasa den e experiencia hororoso di e sistemanan autoritario civil, tanto di banda derechista (conservador, reaccionario), como di banda izquierdista den e experimento di Union Sovietico y loke a sigui despues na otro ocasion y continente. Despues di Segundo Guera Mundial e experiencianan terible aki a duna forza na surgimento di Nacionnan Uni, unda supuestamente tur pais cu a bira miembro a acepta e reglanan di wega di e democracia parlamentario manera paisnan prospero na Europa y Norteamerica ta mira esaki. Y mester menciona cu e caso di Europa ta uno particular, pasobra e dos gueranan mundial riba e continente aki tabatin tur cos di haci cu e no aceptacion di e modelo di democracia parlamentario na varios di e paisnan importante, cu a caba di sali di un pasado no asina democratico. Es decir, cu na mesun momento cu tabata propaga e democracia aki como modelo ideal , varios pais na Europa tabatin un experiencia hopi pober cu e tipo di democracia aki.

Esey no ta solamente un asunto di pasado, na Alemania y Italia por ehemplo, pero tampoco ta tanto tempo pasa cu Spaña y Portugal tabata dictadura derechista bon estableci. Awendia nos por mira e situacion preocupante den parti oriental di Europa, unda na Belarus, Polonia y Hungria ta surgiendo tendencianan poderoso anti-democratico, cu ta pone problema serio pa coherencia ideologico dentro di Union Europeo. Banda di esaki, no por cera wowo pa desaroyo na otro parti di mundo, unda den cierto caso ta parce cu e idea di democracia manera nos ta mir’e ni sikiera a haya oportunidad pa crea raiz. Esaki ta conta pa gran parti di e paisnan Arabe, cu te awe den hopi caso ta mustra mas aspecto di un autocracia levemente ilumina, cu di loke nos ta considera democracia. Y mientras e paisnan rico no tin problema pa deal cu e paisnan aki pa nan riqueza di materia prima (petroleo mas tanto), nunca a purba ni logra cu nan a avanza den direccion di loke nos ta mira como modelo. Den e sentido aki ningun hende cu ta sigui desaroyo internacional mester ta asombra cu na Afganistan a pasa loke a pasa. Ta particularmente risible cu den un pais cu pa siglos no tabata un pais, un nacion integral, den cuestion di algun decada e paisnan di NATO a kere cu nan por impone nos modelo y cu e lo sobrevivi.

Pero esey no ta tur. Den nos region tin varios ehemplo di deterioro preocupante di norma democratico, y un afan di politico pa trata di ‘eternalisa’ nan permanencia den poder, tratando di cambia e reglanan di wega, a traves di cambio di constitucion y mas cu tur cos cu persecucion di nan contrincantenan. Esaki ta actual o recientemente e caso di e dictaduranan izquierdista, manera e caso di Bolivia (Evo Morales) o Nicaragua (Daniel Ortega) sin lubida e ehemplo cu nan tur ta sigui di e regimen Cubano. Y nos no ta lubida e caso mas tragico di tur, cu ta nos bisiña Venezuela. Nos tur conoce e situacion, unda den algo mas cu dos decada e regimen socialista a destrui economia di e pais mas avanza di nos region, cu un industria y agricultura descuartiza y na menos di un tercio di loke e tabata.

Na e momento aki a cuminza un siguiente ronda di negociacion entre gobierno di Maduro y oposicion, unda na banda di oposicion tin sinta gobierno di Reino Hulandes, y na banda di Maduro e Rusia di Putin ta acompaña e proceso. Mientras cu ta presenta e dialogo como un proceso pa yega na un acuerdo tocante eleccion liber y respet pa esun cu gana e eleccion, ta parce cu hopi ta cera nan wowo pa e realidad cu e podernan izquierdista di e continente aki tin otro idea di democracia cu e representantenan di Merca o Union Europeo. Y nan sa masha bon cu e berdadero poder na Venezuela no ta sinta na mesa: e clase elitario di militar y polis, cu a enriquece nan mes desde 1999 y cu hunto cu e partido socialista a crea un narco-estado mas fuerte cu narcotrafico den su totalidad riba henter e continente. Kere anto cu sinta na mesa lo yega na un acuerdo pa e hendenan aki entrega loke nan ta considera ‘nan pais’ unda pa casualidad tin mas Venezolano ta biba, ta un ilusion. A posterga e dialogo te inicio di september; ta dudoso si nan lo haya continuacion. Maduro no ta sinta na mesa pa discuti fin di su reino.