For di aña 2013, dia 2 di mei a bira Dia Internacional contra Bullying, esaki cu e obhetivo di por sensibilisa y duna di conoce ainda mas e consecuencianan, como tambe e practicanan cu ta trece e problematica aki.

Bullying, of termento manera ta wordo denomina na Aruba, ta consisti den cualkier tipo di acoso, como psicologico, verbal, fisico, asina como tambe virtual cu ta wordo efectua di manera consecuente riba un persona, pa un tempo determina, afectando autoestima di e persona y treciendo consecuencia negativo tanto fisico como mental pa e victima.

Riba e dia aki ta haci un yamada tanto na comunidad educativo como famianan y e mesun alumnonan, ya cu tur ta forma parti di e solucion pa caba cu bullying of termento na scolnan.

Un di e pregunta cu por preocupa e mayornan ta si nan yiu ta esun cu ta haci bullying na su compañeronan di scol, un topico hopi delicado pa mayornan, cu mester analisa pa asina ey stop e bullying.

E personanan implica, como e victima, esun cu ta haci termento y esunnan cu ta mira, hopi biaha ta menor di edad y no ta papia pa miedo. Ta importante pa conscientisa e sociedad y specialmente esnan mas chikito, cu ta miho pa conta kico a pasa y no warda e secreto. Ta p’esey cu docentenan mester keda atento na e reaccionnan di e klas entre e mesun alumnonan y pa involucra boso mes den esey.

Tanto mayornan como docentenan, mester traha riba sensibilisacion, empatia y prevencion di forma igual, poniendo ehemplo y traha riba esey for di edadnan chikito. Specialmente traha riba empatia, cu ta un di e balornan esencial pa enfrenta e bullying, ya cu si un persona ta wak algo cu no ta gusta pa un otro hende haci cu nos, ni cu nos famia of amigonan, ta bon pa reacciona mesora.

Pero traha empatia no ta suficiente, ta importante pa mayornan sa con pa detecta si nan yiu ta sufri di bullying. Por ta dificil pero algun recomendacionnan por yuda pa haya sa si esunnan mas chikito di e cas ta sufri di esaki.

Si boso yiu ta aisla su mes, ta pone excuus pa no bay scol, no ta come, ta tristo y a bira indiferente, ta fundamental pa busca ayudo profesional pa e mucha por enfrenta e situacion ey cu hermentnan necesario, duna apoyo na e mucha y fomenta su autoestima.

Un otro aspecto cu pa hopi biaha ta keda na un banda ta si boso yiu ta esun cu ta haci e bullying. Ta considera pa e famia sigui algun tip pa detecta esey y por enfrenta e problema di un manera efectivo.

Ora un mama of un tata ta descubri cu su yiu ta esun cu ta bullying na otro muchanan, ta drenta den panico of den negacion, pa loke ta importante pa keda trankil y pa sa con pa actua. Papia cu e mucha pa asina por yud’e pa e por compronde cu otro hende ta sufri cu su actonan. Tambe mester busca ayudo profesional y no utilisa comportacion violento na cas. Pero algun biaha e mucha cu ta haci bullying ta pa motibo cu den su mesun cas e ta sufri di esey tambe.

Autoestima di e victima ta wordo afecta di manera negativo ora e ta sufri di bullying of termento, na unda nan por yega di sinti culpabel, responsabel di merece e acto ey cu ta afecta nan.

E bullying no necesariamente ta termina den un trastorno, pero si por surgi diferente forma cu lo tin consecuencia den e personalidad di e victima.

Pa kibra e relacion entre esun cu ta comete e acto di bullying cu e victima, ta necesario pa siña e mucha cu mester cuminsa pone limitenan, tambe ta importante pa papia cu e mayornan di esun cu ta haci bullying pa motibo cu probablemente, e no tin un victima so, sino varios.

Den actualidad, cyberbullying tambe ta na ordo di dia, unda cu por mira cu preocupacion cu e cifranan di suicidio ta aumenta den algun paisnan sin cu mayornan y e sociedad por haci algo al respecto.

Sinembargo, nunca ta laat pa cuminsa tuma medidanan cu ta alerta mayornan ora nan yiu ta bira victima di bullying, como por ehemplo blokia y elimina contactonan cu ta manda mensahenan di termento, ta importante pa warda e evidencia y tambe lo ta bon pa cera nan rednan social.