editorial 2_15_1.jpg
E debate cu ministro encarga cu Salubridad Publico y Deporte no a conoce asina tanto momento emocional, sigur no den sentido negativo. Debate cayente no ta mescos cu pelea cayehero y nos ta kere cu comportamento di e mandatario mes ta yuda hopi. Pa loke ta e contenido nos ta ripara semper cu e discusion ta bay y bin tocante dos extremo cu tur dos tin nan limite. Busca un caminda mey mey no ta resulta facil nunca. E dos extremonan ta di un banda contene e gastonan na un nivel rasonable y di otro banda purba logra un cuido mas optimal posible. Ta resulta cu mayoria di hende lo no ta contento cu ningun di e dos extremonan aki: ningun hende kier paga mas, y (casi) ningun hende ta completamente di acuerdo cu e nivel di cuido actual, sea general o mas specifico. 
Ban cuminsa cu establece cu ta un sistema di seguro medico nos tin. Esey ta implica cu nos no tin un sistema interminable di derecho riba tratamento medico. Unda e limite ta core lo keda obheto di discusion semper. Ban cuminsa cu e limite di gasto. Aña 2017 pa prome biaha e gastonan di AZV lo subi riba nivel di 400 miyon florin. Y esey tumando na cuenta cu e contribucion di gobierno tambe ta subiendo aña tras aña. Nos kier culpa e ministro? Por ta cu aki of aya e ta gastando demasiado na cos innecesario, pero di otro banda tin otro asunto cu no ta financia ainda cu sigur lo ta prioridad pa hopi hende. Contal cu ta dificil pa indica unda por haci e sistema substancialmente mas barata, sin reforma mayor. 
Ta importante tambe pa indica cu nos ta yegando na e limitenan di loke e sector publico general por acapara di nos beneficionan economico total (GDP). Unda nos ta para actualmente? E presupuesto pa 2017 ta siña nos cu gobernacion amplio – gobernacion, plus SVb, plus AZV – ta gara un poco mas di 2000 miyon di un GDP cu talvez otro aña ta alcansa e marca magico di 5000 miyon florin: 40%. Nos no ta ni papia di inclui e otro componentenan di e ‘collectieve sector’ manera cu CAFT a pidi gobierno pa defini, cual ta encera ATA, Universidad, Serlimar y algun otro. Loke nos kier ilustra ta cu tin un limite pa loke gobernacion por gara for di nos economia, sin cu nan ta cuminsa afecta economia y finalmente loke nan mes por saca afo. E fenomeno aki nos ta observando caba, unda ultimamente cierto categoria di entrada di gobierno a cuminsa mengua, pa motibo di e poder di compra cu a cay.
Esey ta implica cu no ta asina facil pa aumenta BAZV o prima di AZV, pasobra probablemente esey ta bay empeora e efecto negativo cu tin caba, bahando e entrada di e medionan ey. Anto gobierno lo mester keda mira con su contribucion na AZV ta keda subi aña tras aña, te yega na e nivel unda e tabata prome cu nan e introduci e BAZV pa alivia presupuesto di gobierno? Esey tampoco ta parce un bon alternativa, independientemente di con bo ta pensa di e gobierno actual.
“Bueno”, tin di nos lo bisa, “ban percura pa mas trabao, mas trahador cu ta paga prima, mas entrada pa AZV…” Esey tampoco ta yuda, pasobra e ta solamente aumenta e ‘sangramento’ cu nos ta sufriendo pa mas di binti aña caba: bo ta importa un trahador cu ta contribui cu prima na nivel di salario minimo, pero e gastonan promedio di un habitante, local o stranhero, ta hopi biaha mas halto cu e tiki cu e ta trece aden. Nos tur hunto ta subsidiando e infrastructura medico pa e trahador di exterior. Pa no papia mes di esun cu ta trahando ilegal. Y pa no papia mes di e trahador local pa ken e doño di trabao ta nenga di paga AZV y SVb. 
Nos no a resta tanto espacio den e editorial aki pa nos trata e otro banda, esun di kico nos pakete di servicio medico  ta ofrece. Laga nos haci un intento pa analisa en corto. Por ehemplo: a aumenta gasto di e ministerio concerni cu bastante miyon, hustifica cu e introduccion di un inspeccion di salud, algo necesario, nos no ta cuestiona esey. Pero, a haci un restructuracion di henter e aparato di Salubridad? A tira un bista unda posiblemente tin ineficiencia cu por elimina, bahando asina e gastonan total? E inspeccion ta bay traha solamente riba conducta y prestacion di  medico, keho di pacient, etc.? Of nan ta bay dedica atencion na aspecto tambe cu por contribui na traha mas eficiente, limita uso innecesario di medicamento, etc.? 
Nos ta comprende cu politico ta custumbra di mira cos di angulo politico, y esey semper ta net diferente di loke otro hende ta mira cu no ta den e ‘negoshi’ ey.  Pero ta yega un dia cu mester mira e realidad nos dilanti, cu tin di haci cu otro aspecto di politica cu e politiconan no gusta: haci escogencia fastioso y conta publico pakico!