Degradacion social ta motibo pakico mas hoben ta caba den prison

Gino Winklaar ta contento con henter e personal di KIA a traha pa percura cu e votamento na e instituto coreccional a bay na bon ordo. Asina e Director di KIA a bisa Bon Dia Aruba.

Contrario na paisnan den region y hasta Merca, personanan deteni y cu castigo di prison ta keda cu nan derecho di voto. Pero na KIA, no ta djis cuestion di pone un urna y laga tur bay vota pareu. Mester a organisa e gruponan di tal forma cu cierto grupo no topa cu otro, pa asina percura cu ta keda mantene siguridad.

E mesun proceso pa bay pa esnan den Huis van Bewaring, HvB, unda Parlamentario Benny Sevinger ta deteni, pendiente su caso. Tambe mester separa esnan den HvB for di e populacion di prison. Winklaar, pa motibo di siguridad no a bay den detaye riba e con a maneha e presencia di candidato politico y actual Parlamentario Sevinger. “Mester tene e medidanan apropia, pasobra cada persona cu drenta aki tin su propio archivo. Nos ta tene cuenta cu su perfil. Nos ta wak kico ta e factornan di riesgo, y ta tene cuenta cu tur aspecto pa no tin estorbo di ordo. Nos mester di tene hopi cuenta ken por topa cu otro aki den KIA.”

Diferente populacion bao un solo dak

Winklaar a bisa cu Aruba ainda no ta manera paisnan Europeo unda ta separa e populacionnan segun nan condicion specifico. “Na paisnan Europeo tin un prison pa cada tipo di prisonero. Na Aruba, pero tambe na Corsou, St. Maarten y Boneiro, tur ta den un solo prison pa motibo di e escala chikito di nos pais. Mester pone tur hende bao di un dak y esey ta trece su reto.” Consecuentemente aunke cu un hende ta pertenece na HvB, tin biaha pa falta di luga, mester bay den prison regular. Por ehempel un persona cu a likida un persona, pero no ta sentencia ainda, no por keda den grupo di HvB, y e momento ey, ta pas’e pa prison, pendiente e caso den Corte. “Nos ta profila tur hende, y ta trata di mantene e regimen segun nos reglanan di cas, pa asina mitiga cualkier riesgo.”

Hobennan ta den crisis

Locual tin na 2021, ta detenidonan hoben cu a comete e crimen pisa di asesinato. Menornan di edad cu awor ta na KIA. “E ta un tendencia hopi preocupante,” e Director di KIA a bisa. Winklaar mes tabata polis y mester wak cada caso riba su mes. Sinembargo, mester wak e casonan tambe como refleho di sociedad. “Ora ta mira cuanto hoben ta drenta caminda robes, anto mester wak sociedad den su totalidad. Pasobra tin un splicacion a base di sociedad pakico asina hoben ta cay den criminalidad, te pa comete asesinato,” Winklaar a sigui bisa. “Nos a papia di factornan di riesgo, y hobennan ta confronta cu otro tipo di riesgo cu mester atencion di otro forma. No den KIA, ni reclassering. Pasobra unabes un hoben yega na KIA y despues den man di reclassering, ya ta cana tras di hechonan. KIA ta e fin di e caminda. Si ta un manera pa mitiga crimen, mester bay na e raiz pa wak con e muchanan aki a finalisa den criminalidad.”

Degradacion social

Como polis, Winklaar a drenta hopi cas den su investigacionnan y su conclusion ta cu tin hopi bario na Aruba, cu ta hopi marginal, cu a keda atras. “Mi no ta papia di pobresa, sino cu a bin un degradacion social.” Y esakinan ta caso unda ambos mayor mester traha y muchanan ta keda nan so, cu un playstation of pio, cu internet como nan babysitter. E control social di antes, unda bisiñanan tabata tira bista riba mucha tampoco ta posibel mas. Pasobra mayornan no ta acepta sin mas cu un bisiña bin bisa nan algo di nan yiu. “Nos comunidad toch tin di haber cu e desaroyo aki. Awendia nos ta wak pa nos mes y no pa otro. Sin bay mucho den e materia, e problema ta cuminza otro caminda y nos ta e ultimo stacion di e problema.”

Inverti den prevencion

Como tal e hefe di prison, cu tin dos aña na cabez tin un mensahe pa e proximo Gobierno y tambe na comunidad, esta pa cuminza traha riba prevencion. “Nos mester traha preventivo, pa evita. Preveni en bes di lamenta. Tras di e murayanan aki semper ta di lamenta.”

E trabao di prevencion no ta di e Minister di Husticia so cu ta encarga cu KIA, pero sigur tambe di Minister pa Asuntonan Social, Minister di Asuntonan General, tur mester enfoca riba e factornan preventivo. Mas ainda, pasobra e gasto financiero pa Pais Aruba ta enorme cu cada persona cu keda deteni y encarcela. “E ta costa henter poblacion hopi, pasobra e gasto di un prison ta hopi halto.” Winklaar ta referi tanto na e edificio cu mester di mantencion constante, pero e personal y tur otro aspecto cu ta bin acerca. “E inversionnan ta cuantioso, cu ta core rond di miyones. Hopi biaha ta tende hende ta comenta pa cera e malhechornan y tira yabi na lama, pero nos mester purba rehabilita nan. Pero esey ta costa placa y nos no ta logra tur ora, pa motibo di retonan financiero y di experticio cu no tin den cas.” Winklaar ta contento cu e esfuerso di henter su team na KIA cu ta haci lo maximo cu locual tin. “Pero e ta keda un reto grandi pa keda cumpli cu e parti di rehabilitacion. Nos team ta haci lo mas cu por, pero asina mes por tende con ta comenta cu hendenan cu sali di KIA ta drenta comunidad pio cu prome.”

Personal excelente

Gino Winklaar ta bisa cu no tin palabra pa e gradici e personal di KIA pa e trabao dificil cu nan ta ehecuta. Nan tur ta haci nan esfuerso, pero “nos ta keda e ultimo parti di e cadena di husticia cu ta traha pa comunidad, como tal mester percura mas pa traha riba e parti preventivo pa hende no drenta KIA. Si ta pa mi, nos institucion ta mas chikito y cu menos hende.”

Es mas, Winklaar ta kere cu e experimento di paisnan mas moderno pa bin cu prisonnan mas ‘habri’ ta algo pa considera, pero cu esaki tambe ta basa riba maneho intenso di prevencion. “Tin prison cu no tin ni muraya mas. Na Merca, Latino America ainda tin prisonnan cu muraya halto. Pero na Europa, e tendencia ta pa prisonnan cu no tin muraya, y menos hende cera, unda ta enfoca mas tanto pa rehabilita. Nos no ta eynan ainda, pero ta e rumbo cu nos mester tuma si.”

Potret di archivo.