Diasabra 13 di maart 2021, ta un aña desde Covid 19 a drenta nos pais. Gobierno di Aruba pa recorda e impacto cu e tabatin riba nos pais, a conmemora esaki den un ceremonia y programa special dedica specialmente na esunnan cu a perde e bataya cu Covid deseando nan famianan forsa cu e perdida di nan ser keri. Prome Minister Evelyn Wever-Croes dilanti di Bestuurskantoor a duna un discurso hopi emocional enfatisando primordialmente e solidarismo y sosten di nos pueblo cu otro.

“Un aña pasa, na e momentonan aki, nos tabata den incertidumbre y preocupacion grandi. Nos a caba di constata dos caso di Corona Virus na Aruba y nos mester a comunica esaki na comunidad. Desde e momento ey pa awe, nos bida a cambia. Plannan cu nos tabatin pa su mañan, of e luna despues, tur mester a wordo para, sin sa ki dia nan lo continua.

Den e siguiente dos simannan, Mester a tuma decisionnan dificil den bienestar di comunidad, y nos mester tabata sigur cu comunidad por a compronde e decisionnan tambe. Pa prome biaha den historia di nos pais cu nos a cera fronteranan pa evita mas importacion di e virus. E ultimo vuelo comercial tabata un KLM dia 26 di maart, y despues cu e avion ey a lanta vuelo, nos pais a keda cu un silencio, tristesa y incertidumbre kico ta bay pasa.

Mesora tambe mester a limita movecion di persona riba nos pais, pa evita cu e virus ta sigui plama mucho lihe. Nos a cera scolnan, nos a introduci toque de queda y shelter in place. Medidanan cu nos ningun tabata custuma cune, y a tarda pa tur hende ahusta.

Nos bida a cambia di un dia pa otro

Bunita tabata di mira con famianan tabata pasa mas tempo cu otro, paden den cas. Nos a uni como pais, den solidarismo, y a pone mas atencion na esunnan cu mester mas atencion. Hiba un sopi pa e bisiña cu ta biba su so, y ta sinti solitario. Traha un te di moringa y hiba pa un tanta grandi. haci un yamada di telefon na e omo grandi, cu bo no a tende di dje pa hopi tempo.

Nos mester a restringi bishitanan na casnan di cuido cerca nos grandinan pa nan propio proteccion, pero atraves di tablets cu nos a percura pa tur cas di cuido haya, nan por a sigui den contacto.

Na e momento aki 1 di cada 5 persona na Aruba ta depende di pakete di cuminda di Crus Cora y Fundacion Pa nos Comunidad. Y ta realmente hopi bunita pa mira boluntarionan ta yuda e famianan aki.

Berdad nos tabata memey di crisis, cu hopi preocupacion y hopi reto, pero esey no a stroba nos di pensa riba otronan tambe, otronan cu tabatin mas mester cu nos.

Bunita tambe tabata con mas di 125 profesionalnan a bin hunto pa traha riba un Masterplan di recuperacion economico, boluntariamente. Y e masterplan aki, Reposicionando rumbo di nos pais, ta e guia pa saca nos di e crisis.

Bunta tambe tabata pa mira con den Reino nos a uni, y haya e ayudo financiero cu nos tabatin mester. Y locual realmente ta hopi bunita ta e gratitud di nos comunidad pa e sosten financiero cu Gobierno a duna; Subsidio di salario; Fase; Sosten na empresa mediano y chikito.

Mi a ricibi na oficina siman pasa un señora, su number di cariño ta Maria, y e kier a bin conta mi con e pandemia a afecta e y su famia. Maria ta mama soltera, cu 3 yiu, tur tres ta bay scol. Maria ta traha den sector hotelero. E insiguridad ora frontera a cera, cu muchanan na cas pasobra no tabatin scol, hotel a anuncia cu mester retira personal, E la bay riba Fase e prome luna y el a cay atras cu pago di huur, awa y coriente.

E siguiente luna e por a bay riba subsidio di salario y maske cu ta 60% di su salario e tabata cobra, e tabata y ta ainda eternamente agradecido pa e subsidio ey. Danki na e Fase y despues subsidio di salario, e por a mantene su cas, y yega na areglo pa paga su cuenta di awa y coriente. Maria kier a expresa su gratitude personalmente. Y manera Maria, tin 11.650 persona cu aña pasa a haya Fase, y 25 mil persona cu aña pasa a haya loonsubsidie.

Ta bunita ora – apesar cu cosnan ta dificil – hendenan ta demostra gratitud. Pasobra realmente nos tur tin hopi pa ta agradecido. Irespecto kico por ta pasando den bo bida, wak rond, keremi, semper, semper tin algo pa bo ta agradecido pe. Den e temporada nos dilanti, mas nos enfoca riba gratitud, mas nos lo logra.

Awe, un aña despues nos por bisa cu 3 factor a contribui na nos exito:

  1. Nos tabata prepara pa atende cu e epidemia
  2. Nos strategia di test agresivo
  3. E decisionnan cu nos a tuma den apenas dos siman di e crisis, pa frena e contagio

Te cu awe nos a haci 112.959 test na Aruba, di cual 35% ta nos residentenan y 65% ta nos turistanan. Total 8376 persona a test positivo, di cual 93% ta nos residentenan, y tin 270 caso activo ainda. Nos a mira e virus lanta cabes pa di tres biaha, y mes ferviente cu e dos prome biahanan, nos ta bringando e di 3 ola awor tambe.

Lamentablemente te cu awe tin 78 persona cu a fayece cu Covid, di cual 1 so ta no residente y 77 ta nos ciudadanonan. Y esaki ta e parti di mas mas duro di e pandemia aki. Esaki ta locual nos kier evita mas tanto cu ta posibel. E edad average di esunnan cu a fayece ta 74, y e gran mayoria di esunnan cu a fayece cu Covid tabatin otro problemanan di salud, problema di curason, presion, sobrepeso, diabetes, rion. Y p’esey nos mester cuida e grupo aki mas cu tur. Esaki ta e grupo na riesgo, pa cuminsa pa e edad, y si riba dje e persona tin un di e problemanan di salud cu mi a menciona, e riesgo ta bira mas grandi. nos por protege nan awor miho, pasobra awor tin e vacuna. Si nos por protege nan, nos tur por ta mas trankil.

Awe, un aña despues, nos ta mira atras cu hopi gratitud pa tur esunnan cu a pone nan bida na peliger pa otronan, nos frontliners, den cuido, den orden publico, den sector di turismo. Danki di curason pa boso trabou duro, incansabel y cu Dios bendiciona boso pa sigui cu e trabou grandi cu boso tin. Un palabra di gratitud tambe pa tur nos profesionalnan, specialmente den e area medico, y di e Crisisteam di Gobierno, cu a yuda nos ta bon prepara pa tuma decisionnan necesario.

Y awe nos ta para dilanti oportunidadnan nobo. Nos ta den e crisis ainda, den e pandemia ainda, pero nos tin pespectiva. E vacuna t’ey, e prome batch di 11 mil a caba den menos di dos siman, danki na nos ekipo di profesionalnan prepara y dedica. E di dos batch a yega dia 9 di maart y casi 1000 persona a wordo vacuna caba cu e di dos dosis.

Como 30 mil persona a registra caba pa wordo vacuna, y lo haya nan turno aki dos siman ora e siguiente batch yega. Y asina nos lo percura pa yega un grado halto di vacunacion. Nos no ta obliga ningun hende di vacuna, e ta BO decision si bo ta vacuna of no. Pero e consecuencianan di no vacuna ta pa BO responsabilidad tambe.

Nos compromiso ta pa protege esunnan vulnerabel. Tur esunnan riba 60 aña, y tur esunnan bou di 60 aña cu tin problemanan serio di salud. Mas hende vacuna, mas lihe nos ta yega na e punto cu nos por flexibilisa.

Vacuna ta parti di e solucion, awor ainda e no ta e solucion. E solucion real awor ainda, ta pa nos sigui cuida. Sigui tene nos mes na regla. Sigui laba man frecuentemente, tene distancia, uza tapaboca, y esun principal: si bo tin un sintoma, keda paden, yama bo dokter, test. No sigui cana rond ta reparti e sintomanan, isola bo mes mesora, y warda e resultado di test.

Nos ta bringando un enemigo invisibel, pero hopi hopi cruel. E ta un enemigo hopi poderoso, pero e arma pa bring’e, ta den nos man, di cada un di nos. Ta e reglanan cu mi a caba di menciona, nan no ta dificil. Por fabor, ban sigui cuida nos mes, y nos famia pa asina Aruba por progresa. Nos ta haci esaki pasobra nos ta stima nos mes, nos ta stima nos famia, y nos ta stima Aruba. Cu Dios bendiciona cada ciudadano di nos pais.