Durante e rueda di prensa di dialuna 18 di october di Minister Ursell Arends, Sr. Frank Benita, Hoofd Waterschappen di DOW y tambe Sr. Daryl Lue, Manager di e plantanan di procesamento di awanan residual, a duna un presentacion elabora ariba e trabounan di DOW pa e plantanan di RWZI, e condicion cu e plantanan aki ta aden y tambe a presenta un plan pa mehora e trabou di e plantanan aki. 

Sr. Benita tin bou di su encargo e plantanan di RWZI y e sistema di rioolering. Manera ta conoci na Aruba tin planta di purificacion y nan funcion ta purifica awa di riool y awa di pos. RWZI Bubali ta e planta mas bieu na Aruba y esaki ta purifica awa di riool. Sr. Benita ta splica cu e planta aki ta diseña pa ricibi 4.5 miyon liter (4.5 cube) di awa pa dia, pero actualmente e ta ricibi 8 miyon liter (8 cube) di awa pa dia, cual ta dobbel di e capacidad cu e planta por purifica.

E tin un tecnologia ya caba hopi anticua y e ta un peliger pa medio ambiente y sector turistico”, el a bisa. “Diferente eventonan a tuma luga cu awe nos ta para kinan unda cu e plantanan ta forma un peliger pa nos medio ambiente”.

Sr. Benita ta splica cu na aña 1992 tabatin e trapsado di RWZI Bubali pa gobierno y na aña 1995 a prome renobacion a tuma luga unda cu a zorg pa mehora e parti hidrolico y tambe e parti biologico. Na aña 2007 a tuma luga e segundo renobacion di RWZI Bubali unda cu a bolbe concentra ariba e parti hidrolico cu ta permiti pa tuma mas awa, pero a laga e parti biologico afo cual Sr. Benita ta referi na dje como “e curason di e planta” pa por haci e trabou di purificacion.

Na 2007 RWZI Parkietenbos tambe a cuminsa opera cu un sistema moderno. E planta aki ta diseña pa tuma awa septico y e ta tumando 1550 cube di awa pa dia mientras cu su diseño ta pa tuma 1500 cube di awa pa dia. Esaki ta significa cu RWZI Parkietenbos tambe a yega su capacidad maximo di awa cu por purifica.

Na 2008 Zeewijk tambe a bin den operacion. RWZI Zeewijk tin un capacidad di 5000 cube di awa pa dia, pero ta ricibiendo solamente 500 cube di awa pa dia  y tambe tin un tecnologia mas moderno.

“Basicamente nos a bay di un planta pa tres planta, pero no a zorg pa e fondonan necesario pa mantene e plantanan aki den un operacion optimal”, Sr. Benita a india. E ta splica cu na 2015, di parti di DOW mes, a inverti un miyon florin di DOW su mesun presupuesto pa haci mantencion colectivo grandi pa e plantanan pasobra ya caba e plantanana tabata bayendo hopi mas atras.

El a sigui splica cu na 2017 DOW a partner cu TNO pa traha un estudio preliminario di RWZI Bubali pa wak si tabatin e posibilidad cu e planta por produci biogas y ta sostenibel ariba su mes. Lamentablemente e estudio a confirma locual DOW tabata sospecha caba, e planta ta ricbiendo dobbel di su capacidad, e no tin sufieicente oxigeno pa procesa e awa debidamente y tambe cu e curason di e planta ta den mal estado.

“Na 2019 nos a manda nos rapport informando gobierno cu e situacion na RWZI Bubali ta hopi precario y nos mester di un accion, nos mester di fondonan pa por dreccha e planta y ya caba e ta un peliger pa medio ambiente ya cu e planta di RWZI Bubali no ta cumpli cu su mesun normanan”, Sr. Benita a splica.

Na 2020 DOW a ricibi 3.8 miyon florin di inversion pa mantencion di tur tres planta di RWZI. Cu esaki DOW a cumpra diferente ekipo pa e plantanan cu lo yuda e plantanan yega na e norma- y standardnan necesario.

Sr. Benita a enfatisa tambe cu RWZI Bubali mester un planta nobo pa motibo cu dentro di cinco aña tin lo bay tin dos pa tres hotel of condominium nobo cu ta bay bin, esakinan ta significa miles di cambernan adicional den area turistico. “Esaki ta un preshon  atrobe ariba e sistema di purificacion di RWZI Bubali. E crecemento di nos economia turistico mester bay man den man cu e desaroyo di RWZI Bubali pasobra si no nos ta hopi mas leu for di cas”, el a agrega.

Sr. Daryl Lue, Manager di e tres Plantanan di procesamento di awa residual tambe a elabora durante su presentacion ariba e situacion di e plantanan di RWZI y kico mester haci pa logra mehoracion. E ta splica cu basa ariba e rpport di TNO, DOW mester hinca 500 kilogram di oxigeno pa dia, pero cu e sistema actual nan ta hincando  250 kilogram di oxigeno pa dia, esey ta solamnete e 50%.

El a señala tambe cu e situacion di RWZI Bubali ta precario, e planta tin 50 aña bieu y locual ta significa cu e ekipo den dje tambe tin e mesun cantidad di aña y esaki tin efecto ariba e oxigeno den e awa. “Na 2018 nos a instala un sistema nobo, mas moderno pa hinca oxigeno den awa y esaki ta pa eigenlijk reduci e holo un tiki y tambe pa purba optimalisa e proceso. Na 2019 nos a instala un sistema di quimico cu lo yuda evita cu e lodo lo bay over na Bubali Plas y asina retene e lodo den e sistema”, el a splica.

E aña aki DOW, di e inversion di 3.8 miyon cu a wordo haci na 2020, a pone fondonan disponibel pa reparacion di e AeratieTank di RWZI Bubali. Segun Sr. Lue ta splica, e tanki aki ta hopi deteriora caminda cu por hasta mira e cracknan caba den dje y esaki lo por causa cu 8 miyon liter di awa sushi por plama ariba camindanan publico si e no wordo repara.

“Esey bo no kier paso corda bon ey banda nos tin eagle beach cu ta un di nos beachnan di mas popular y niun turista lo kier bin baña un caminda cu tin 8 miyon liter di awa sushi a bay over. Nos ta den pleno reperacion di esaki y nos ta premira cu lo termina pa fin di november y e ora bo ta elimina un menasa pa e bario y bencindario”, el a bisa.

Sr. Lou a splica tambe cu di e inversion di 3.8 miyon florin cu a haci na 2020, DOW a ricibi.  caba 85% di e material cu a pidi pa renobacion di e plantanan y di esaki 65% a wordo instala caba.

El a indica tambe, segun data cu DOW a ricibi, na maart di 2020 ora cu e fronteranan di Aruba a cera RWZI Bubali tabata ricibi un total 3 mil cube di awa pa dia enbes di 8 mil cube di awa pa dia, locul ta significa cu 35% di e awa cu RWZI Bubali ta ricibi ta di e población di Aruba, e resto ta bin di e area turistico. Y manera ya caba menciona, mas desaroyo lo bin den e area turistico, locual kiermen cu e porcentahe ey lo subi.

Sr. Lou a presenta un plan di renobacion pa e plantanan di RWZI di Aruba E meta a corto plaso, 2021 pa 2026, ta pa principalmente mehora e molester di holo di RWZI Bubali den e area turistico. “Loke nos a haci ta cumpra e aña aki dos sistema pa hinca oxigeno den e awa cu ta eigenlijk pa minimisa e holo. Pa otro aña nos ta bay renoba seis di sistemanan aki pa hinca mas oxigeno den e awa”, el a bisa. “Nos ta bay instala tambe un sistema quimico cu lo yuda controla e holo mas lihe cu ta posibel. Si nos cuminsa inyecta e quimico aki, den un luna di tempo lo por ripara e diferencia cu holo lo baha drasticamente”.

El a splica tambe cu e tanki, e curason di e planta, mester wordo haci limpi pasobra actualmente e ta yena cu hopi y asina e planta no ta beneficia di e tanki. “Probablemnte 50% di e tanki ta cu santo locual ta reduci e flow di e awa y e lodo cu ta mantene eyden. Enbes di 5 dia e ta keda 12 dia y bo no ta dune tempo di procesa e awa”.

Segun Sr. Lou a indica tambe, pa mehora e calidad di awa di RWZI Bubali lo mester inverti den un planta nobo den largo plaso. E planta nobo lo bay procesa 15 mil cube di awa pa dia, y na momento cu e wordo instala e planta nobo lo pocesa full e awa, lo mehora e medio ambiente y lo cumpli cu tur standard necesario.

Na Parkietenbos e planta di RWZI tambe a yega su cpacidad caba. Sr. Lou a splica cu nan lo haci un extension pa bin cu un segundo tanki pa procesa full e awa. Na RWZI Zeewijk tin un tanki hopi grandi di cual el a bisa cu nan lo saca un di e tankinan cu ta for di servicio, converti e tanki den un buffer tank pa asina trata e awa, wanta e awa pa e fasenan por bay miho.