habitante asbest dump.jpg
– E cas di Jaap de Vries ta keda na e otro banda di caya di e caminda cu e doño, refineria Valero, añanan largo a tira asbest ilegalmente. “Mi a puntra un persona cu a bin pega un slang di awa cerca akinan –completamente proteha den un paña di bisti blanco – si nos tambe por a haya un paña di bisti blanco asina. E no a reacciona.”
 
Despues di algun siman Sr. De Vries ta asina fada di e situacion cu e ta bay polis. Pero ey e ta tende di e comandante na warda cu nan no por manda niun hende pasobra ‘no tin paña protector pa e polisnan anto e ora ey mi ta haya problema cu nan salud’. E ta manda e habitante brandweer, pero esaki no por yuda y ta referi na Servicio di Naturalesa y Medio Ambiente (DNM). E servicio di gobierno aki no sa cu ta dump asbest atrobe.
 
Niun reaccion
Ey nan ta bisa Sr. De Vries cu nan lo haci un investigacion y manda e rapport pa minister di Medio Ambiente. Pero cu e no tin cu spera mucho di esaki pasobra ‘normalmente ta riba 1 porciento di e corespondencia so ta bini reaccion’ y nan ‘no ta masha optimista cu lo bini un reaccion’.
 
E directiva mes no por actua pasobra nan no tin supervisor autorisa mas for di 2012. Te dia di awe minister di Medio Ambiente no a nombra niun hende como supervisor, segun DNM.
 
Duna keho
Desespera Sr. De Vries ta bay polis pa entrega keho, pero polis ta nenga esaki na prome instante y ta mand’e DNM atrobe. Por fin e por bin bek pero atrobe recherche ta nenga di tuma e keho, loke ta contra di ley. Despues di un yamada pa Ministerio Publico, finalmente ta logra di duna keho.
 
Entretanto refineria y e tereno a pasa pa gobierno Arubano y ta cay bou di compania di estado Refineria Aruba (RDA). Director Alvin Koolman ta bisa cu a cera un deal cu Valero. “Valero en berdad no tabatin mester di un permit pa e tira e sushi.” E ta reconoce tambe cu Valero no a basha e asbest corectamente. Y cu a palabra cu Valero ta bay drecha e cos.
 
E no sa si gobierno a controla esaki. Ademas e ta bisa cu tin mas sushi ainda y a palabra lo siguiente: Valero ta paga RdA pa regla tur e trabou di limpiesa. RdA a contrata e compania Hulandes Arcadis pa dera tur e sushi di asbest.
 
Sushi industrial
Y no esey so: e compania di gobierno ta bay aumenta e luga di basha sushi cu mas sushi industrial cu ta sobra ora caba di kim’e of cu sushi cu no por kima. Citgo tambe tin permit pa uza un parti di e tereno pa basha su sushi industrial. Esaki no a regla legalmente ainda.
 
Tres siman despues Sr. De Vries ta haya un carta di OM: Nan lo no persigui pasobra no tin un ley di medio ambiente y segun nan no a comete echonan castigabel, pasobra prome e supervisornan cu ta cay bou di ‘directiva’ mester constata esaki. Nan ke men e supervisornan cu ta cay bou di Husticia (DTI) y di DNM (cu no tin supervisor).
 
Peliger pa Salubridad Publico
OM ta bisa cu nan por actua si a base di e codigo penal si ta trata di ilegalidad (pa malo) y ‘peliger pa salud publico of peliger mortal pa otronan’. ‘Mirando e loke a constata actualmente’ OM ta bisa cu no ta e caso niun ora pero ta remarca cu ‘atrobe aki tin un rol importante di investigacion’ pa e supervisornan di e directiva. Si nan bin cu e loke cu nan constata, OM lo por actua.
 
Remarcabel ta cu for di 2012 OM tin un maneho contra tiramento di sushi ilegalmente y a base di esaki a yega di actua anteriormente contra tirado di sushi na otro parti di Aruba.
 
Ni OM, ni e sobra instancianan cu a menta, te awe no a reacciona riba peticion pa entrevista.