Mientras cu di banda gubernamental, silencio ta continua, e conseho di CAft publica recientemente ta duna varios detaye, tampoco explicita, cu ta duna un vista parcial di loke nos por spera. Un di nan ta cu ta recomenda considera bin cu un ‘eigen bijdrage’ pa esnan cu ta haci uso di servicio medico, loke lo resulta na menos gasto pa AZV. Cuanto esaki lo por bay rindi, no ta conoci pasobra e tema no ta ni parti di e debate politico publico limita di e momento aki. Bo ta casi haya impresion cu nos no ta den un aña di eleccion, pero esey tin su propio splicacion cu nos no mester amplia aki.

Di e manera aki, lo mester warda si gobierno lo opta pa tal medida, o ta considera mas prudente pa yega na mas entrada, o menos gasto pa AZV pero di otro manera. Pero anticipando un poco kico ta bay bin, nos ta tira un vista riba loke un medida asina por significa, pa AZV pero tambe pa e usuario.

Un promer medida ya ta na caminda. Esey ta e limitacion di e lista di remedi, di cual un parti no ta ser paga mas pa AZV. Tin di e productonan aki cu lo ta obtenible ‘over the counter’ y lo bo mester paga pa bo haya nan. Otro remedi no ta obtenible mas pasobra ta ofrece un alternativa di (supuestamente) mesun efecto cu ta mas barata. Otro remedi ta disponible ainda pero tin cierto criterio mas severo pa por prescribi nan. Esaki enberdad por bay ta un austerisacion significante, unda parti di e eventual gasto ta bay pa e usuario. No tin cuenta anual 2020 ainda di AZV, pero e relato di 2019 ta mustra un suma di Afl. 58,7 miyon pa medicamento, riba un gasto total di Afl. 462 miyon.

Pero, kico un aportacion propio di cada un di nos por bay significa? Dependiendo con esaki eventualmente ta tuma lugar, e por significa cu ta bay baha gasto di bishita na docter di cas y specialista, aunke ta posible tambe un eigen bijdrage cu ta encera paga un parti di e costo di remedi tambe. Mirando cu ya a tuma e medida di limita e lista di remedi, por ta cu e parti ey no ta asina probable. En todo caso, un aporte na gasto di bishita na medico lo yuda baha gasto di e dos categorianan aki, cu ta costa anualmente Afl. 25,6 miyon pa docter di cas y Afl. 18,7 miyon pa specialista. Esakinan no ta den e categorianan mas grandi di gasto. Hospital naturalmente ta esun mas grandi, cu na 2019 a costa Afl. 194,3 miyon. Tratamento medico den exterior tabata na Afl. 57,6 miyon, otro categoria unda baha gasto, segun cu ta posible, lo haci un diferencia grandi. Mas cu 50% di e presupuesto total di AZV ta bay na e dos categorianan menciona aki.

Bolbiendo na e asunto di eigen bijdrage, den e debate cu un tema asina ta duna, no cerca nos so, sino na cualkier pais, semper ta bin dilanti e argumento cu e medida ta toca mas tanto esnan cu tin mas problema di salud, y ademas ta toca esnan cu tin menos entrada mas pisa. Pa mitiga e efecto ey hopi biaha ta aplica e metodo di pone un limite na loke un persona mester aporta, por ehemplo a traves di un maximo anual. Por usa creatividad pa pensa riba manera pa limita e daño pa esnan di menos recurso, pero finalmente casi semper e ta resulta un medida cu ta cay mas duro pa esnan cu menos recurso y mas problema di salud, y ta esnan di edad cu sigur ta den e grupo aki. Ademas, cobra pa bay docter por conduci na tarda pa bay busca ayudo, cu finalmente ta resulta den caso medico mas grave, cu mas gasto.

Ta logico cu ta busca den tur gasto e opcionnan pa economisa y no limita esaki na e categorianan menciona so. Un di e gastonan grandi, tratamento medico den exterior, ta un di nan. Aki mester considera lugarnan alternativo pa tratamento cu di tur manera no ta y no ta bay ta diponible na Aruba. Aña 2020 tabata un aña excepcional pasobra e pandemia di Covid-19 a percura pa menos biahe pa exterior, loke tabata bon pa nos gastonan medico, pero tabatin e consecuencia tambe cu e sufrimento di hopi hende a keda alarga sin por haya e tratamento cu nan tabata mester. Esaki ta e ‘austerisacion’ cu bo no ta desea niun hende… Ademas, por anticipa cu na momento cu ta posible atrobe pa biaha pa exterior, cu e gastonan aki ta bolbe di mes.

Finalmente, e austerisacion di 60 miyon pa aña riba gasto medico cu a palabra cu Hulanda. No ta posible pa cambia e acuerdo aki, pasando parti di e suma aki pa otro parti di gasto gubernamental? E recorte aki ta 12,9% di gasto total di AZV pa 2019. Pero, pregunta: gobierno mes ta austerisando na e nivel aki? Si nos tuma gasto di personal y bienes & servicio hunto, presupuesto adapta tabata anticipa corta 5,6% compara cu e presupuesto 2020 original. Promer Ministro reciente a revela cu a logra austerisa 10% riba gasto di personal na 2020, pues casi nada riba ‘Goederen & Diensten’. Kico ta prioridad?