Un di e terenonan unda segun e acuerdo entre Hulanda y Aruba lo tin hopi desaroyo proximamente, ta enseñanza. Esey por destila di e noticianan cu ta aparece den e edicion aki tocante e consulta entre gobierno y sindicato Simar. Loke ta positivo ta cu por observa un posicion realistico di e sindicato, unda ta mustra tambe cu nan ta consciente di e cambionan grandi cu mester tuma lugar den enseñanza. E hecho cu esaki lo ta un di e sectornan unda lo bin cierto inversion di banda di gobierno Hulandes pa realisa e mehoracionnan necesario, por percura pa cierto optimismo, cu finalmente e mehoracionnan cu a keda pendiente pa hopi aña, awor por bira realidad.

Sin embargo, bisando esey, hasta cu e ayudo Hulandes e asunto aki no ta bira un ‘walk in the park’. E deterioro di nos sistema di enseñanza ta algo cu a tuma lugar durante varios decada, unda diferencianan di opinion profundo tocante con pa structura y duna contenido na nos enseñanza, a termina finalmente na perdida considerable di calidad. Esey a resulta por ehemplo den deteriorio di calidad di e alumnonan cu ta entrega na enseñanza avanza, sea local o den exterior. Te awor ainda no a haya un respuesta convincente pa esaki, unda principalmente e pensamento di cierto mandatarionan cu baha e exigencianan pa acceso na enseñanza avanza lo por resulta den mihor resultado, a haci mas daño cu bon. Ta importante pa bin cu mas espacio pa e realisacion entre tur esnan den enseñanza, cu nos mester reconstrui henter e trayecto cu un mucha ta pasa aden pa finalmente termina den e enseñanza avanza cu ta esun mas apto pa su persona. Esaki naturalmente ta zona masha idealista, pero ta necesario pa pone meta cu tin un balance entre ambicioso y realista. Y pa busca e realismo ey, ta necesario yega na e promer paso, cu ta un ‘nulmeting’ den e diferente formanan di enseñanza, algo cu pa hopi aña caba tabata necesario pa por tin un idea unda nos ta para, pero cu den e ambiente existente no tabata posible. Aki por mira caba cu e presencia di un forza externo, cu ta brinda e perspectiva tambe cu e recursonan necesario lo ta obtenible, por ta un estimulo pa cuminza traha.

Realismo ta bisa nos tambe cu tin cierto cosnan cu no ta posible ni deseable. Asina nos por corda cu no mucho tempo pasa e mandatario actual a propaga e scol completamente online como un alternativa. Aparentemente e no tabata mira esey solamente como un solucion temporal pa via di e crisis di coronavirus, sino un direccion den cual nos lo mester a bay definitivamente. E plan a fracasa, pa cuminza caba pasobra Aruba no tabata dispone, ni awor tampoco, di e recursonan financiero pa realisa esaki, ademas cu a surgi e interogante si esaki di berdad ta deseable. E idea so caba cu ta bay encarga e mayornan cu gran parti di e proceso educativo, y cu e profesionalnan di e sector birando un tipo di manager di proceso na distancia. E ta un pensamento totalmente eroneo, na cualkier pais pero na Aruba mas ainda, pa e grado di ocupacion di e mayornan cu tarea laboral. Aruba no a cambia tanto den e ultimo añanan y ta keto bay un lugar unda mayoria di famia cu conoce dos mayor, tin ambos mayor trahando, tin vez hasta mas cu un job. Cu esaki nos no ta bisa cu no mester haci intento pa involucra mayornan mas den e proceso educativo. Esey ta un tarea continuo cu mester keda. Pero esey ta algo otro cu pone un mayor como responsable principal pa guia nan yiunan den nan tareanan escolar. Nos a scucha experiencia di varios mayor durante e periodo di lockdown, unda den varios caso for di e scolnan e guia tabata den cierto caso satisfactorio pero den otro caso simplemente deficiente, unda e muchanan no tabata haci nada otro cu ripiti e mesun materia, sin siña nada nobo. Ta solamente den caso di mayornan cu por a paga un persona specializa, manera un remedial teacher, por a bisa cu nan por a garantiza un avance satisfactorio di nan yiunan durante e periodo dificil aki.

Cu esey, nos no ta bisa cu mester descarta enseñanza digital completamente. Ta necesario pa prepara mucha pa e mundo cu nan ta bin topa como adulto, manera esaki ta sigui desaroya cu un velocidad impresionante. Y ta necesario anto pa duna e medionan digital nan lugar den enseñanza. Mundo digital ta realmente un universo di informacion, unda ta necesario pa instrui hobennan con nan mester busca nan caminda pa haya e informacion cu nan mester. Cu algun excepcion favorable den e sentido ey, un esfuerzo organisa ta haci falta ainda den enseñanza. Y esaki na su turno tin su influencia menos positivo riba e preparacion cu mercado laboral ta exigi awendia.

Tur esaki ta exigi un cambio tambe den e manera di goberna. Den hopi sentido, den henter nos gobernacion, e ultimo decadanan a surgi un clima negativo unda no ta permiti espacio pa autoridadnan gubernamental por opera independientemente, cu ley como nan guia, y no segun e humor di dia di e mandatario. Esaki no ta un problema exclusivo di e ministerio aki, pero ta parti di e cultura di gobernacion. Aki tambe mester cambio.