Den e serie di evaluacion di prestacion economico y financiero di nos pais, cu nos por spera tur aña, of cada pasa un aña (IMF), e informe di Fitch cu a sali ayera ta e prome. Realmente mester bisa cu e no ta contene sorpresa, pero ta un confrontacion sin embargo pa mira un biaha mas e realidad curu bo dilanti. No tin caminda di sconde mas, y nos ta drecha e cos aki, o nos ta bay destrui e pais aki. Suponiendo cu ningun hende, cu tino normal, lo ta desea di mira esey sucede, ta importante cu ta presta menos atencion na e pleito, ta ken tin culpa, pa debati seriamente riba e situacion aki. Nos no tin ningun ilusion di mira un debate sano asina tuma luga den parlamento desde awe, den tratamento di presupuesto, y como prensa ta prepara pa un siman largo y duro, cu hopi intervencion pa purba culpa e otro banda di e sala, y hopi observacion cu nos no por haci nada otro cu ignora, pa nos no haya nos obliga di duna nan un cualificacion.

En todo caso, informe di Fitch no ta asunto solamente di e 21 miembronan di parlamento, pero di nos como ciudadano tambe. Asina, nos tarea di informa a keda mescos. Un bista anto riba nan evaluacion. Pa cuminsa, por observa cu nos a keda cu e mesun categoria general di ‘BBB’, pero e outlook a cambia di positivo pa negativo. Esey ta logico si mira cu na luga di presenta un fin di 2017 cu 0,5% di deficit, el a supera 3%. Debe ta sigui subi, tambe e aña aki y na 2019 y 2020. Consolidacion fiscal, manera Fitch ta yama yega na un situacion financiero stabiel, no ta mustra facil.

Riba esey, Fitch ta anticipa un crecemento economico mas modera cu loke tabatin pensa anteriormente. Esey entre otro pa via di e retraso cu tin den e proyecto di rehabilitacion di e refineria. Nos ta scuchando algo cu nos no tabata sa? No, pero Fitch ta bisa tambe cu nan no ta asina optimista cu e plan di consolidacion, cu ta confia riba ahusta gasto y aumenta entrada di impuesto, tambe via mayor eficiencia. Y cu e falta di crecemento economico ta aumenta riesgo pa entrada di impuesto. Fitch ta recorda nos cu e promedio di crecemento di ultimo cinco aña tabata di alrededor di 1% real, y cu ademas den e añanan venidero no ta mira mas cu esey tampoco. Y ta aki unda nos tambe no ta optimista. Cu un 2,5% extra di impuesto (BBO/BAZV), y casi sin crecemento economico, loke efectivamente ta bay drenta caha di gobierno por ta bastante modera, pasobra e medida riba su mes ta limita e consumo local, cu ta bao presion pa varios aña caba. Y cobramento mas eficiente ta te cierto altura por compensa pa e entrada menos, pasobra e consumo no ta crece. No ta pornada nos practicamente no tin inflacion, pasobra e demanda local no ta creciendo.

E otro banda, di e gastonan gubernamental, lo mester mira ainda si berdaderamente ta crea un disciplina financiero across the board, y asina mes por tin sorpresa, sigur den e gastonan di personal. Fitch en todo caso no ta convenci cu e consolidacion fiscal manera e ta planifica awor, ta hiba nos na stabilisa nos situacion di debe, compara cu GDP. Cu otro palabra, nan lo a prefera mira un accion mas fuerte di banda di gobierno pa corta gasto. Den nan mes palabranan nan ta yama esey “… the consolidation plan that relies on trimming spending and boosting tax revenue via greater efficiency. Slow growth increases risks to tax performance.” E problema fundamental ta keda ta cu ta pospone e momento pa bin cu medida structural, anto e riesgo ta grandi cu ta keda haci loke e gabinete anterior tambe a logra haci di 2014 te aña pasa: corta un tiki aki, aya, na Hulandes bisa: pappen en nathouden.

E pregunta ta, kico mester haci moviendo pa futuro? Dos cos ta importante, y Fitch tambe ta trece nan dilanti: percura pa mas inversion, y percura pa stabilisa e situacion financiero gubernamental na un manera sostenibel. Pa loke ta e ultimo aki, e problema no ta na 2018 unda Hulanda ta bay di acuerdo caba pa fia pa compensa pa e deficit di 3% di GDP. E pregunta ta con na 2019 y 2020 ta logra baha gasto, si awor caba tin e miedo pa mishi cu e baca sagrado, cu ta e gastonan di personal, cu practicamente no a baha pasobra mester a acomoda e fielnan di e partidonan di coalicion. Ta aki nos no ta mira cambio. Den e Memorandum di gobierno nos no ta mira un plan structura y creibel pa ataca loke ta e cancer mayor, e gastonan di un aparato excesivo di un banda, y di otro banda ainda faltando personal na posicionnan clave. No lubida cu cerca nos bisiña Corsou, no ta nan a sanea e aparato publico; ta Hulanda a hacie pa nan. Nos no mester laga esey yega asina leu, y no mester laga proximo eleccion yega mas cerca tampoco.