Den cada rapport di ultimo añanan, di IMF, di Fitch o Standard & Poor’s, cu ta bin evalua tur aña o cada dos aña nos situacion economico financiero, tin un tema cu no ta falta: e recomendacion pa flexibilisa leynan laboral. Cu esey nan kier bisa cu mester hacie mas facil pa esunnan cu ta emplea hende, cu nan por contrata, y retira empleado cu mas facilidad, loke lo contribui na miho productividad y miho rendimento di negoshi.

En principio, si esey ta asina, e ta contribui na un miho economia. Claro cu aki nos no ta papia emocion; nos no ta papia di e dolor di e empleado cu ta bay cas sin trabao, den un pais cu practicamente no conoce un vangnet pa hende desemplea.

Aunke en general loke e instancianan di evaluacion ta trece dilanti por ta corecto, nos tin e obligacion di evalua, si acaso ta flexibilisa, pakico ta hacie y ki efecto e ta bay tin den e situacion unico manera nos conoce aki. Pa cuminsa por ehemplo, e situacion pa loke ta esunnan cu tin un contracto pa tempo indefini, manera ley ta supone cu tur hende mester tin, si nan no tin un convenio di trabao pa tempo limita, bao di e condicion stipula den capitulo di labor den nos Codigo Civil, conoci como e famoso articulo 1613 X.

Segun ley laboral, un persona cu tin un contracto pa tempo indefini, no por haya retiro sin mas, pero e dunado di trabao lo mester tin permiso di departamento di Labor pa efectua e retiro. Esey ta sucede den tur caso? Sigur cu no. Ta sucede regularmente cu hende ta perde trabao, simplemente pasobra ta pone nan pafo, y prome cu nan cana henter e caminda pa haya nan derecho, e necesidad di percura pa pone pan riba mesa ta haci cu nan ta tuma cualkier trabao pa cumpli cu esaki, cu consecuencia cu nan no tin tempo pa bay bringa ningun ex dunador di trabao, sin tanto speransa di mira algo di entrada ainda. Pues e proteccion di ley ta relativo.

E otro aspecto importante ta cu tin un grupo considerabel cu tin un contracto temporal, o ta traha pa un uitzendbureau, loke ta haci nan vulnerabel, of flexibel si ta esey ta loke ta desea. Esun cu no ta preocupa tanto pa stabilidad, por ehemplo pasobra nan no tin responsabilidad pa un hogar, por opta pa traha den e contexto aki. En todo caso, aki no tin nada di flexibilisa, pasobra e flexibilidad t’ey caba.

Kico ta keda anto? Flexibilisa e condicionnan bao di cual por retira esun cu contracto permanente? E pregunta ta di ki manera kier logra esaki. Haci e periodo mas cortico den cual e comision ta conseha riba peticion di retiro, y e director di Labor ta yega na un decision? Esey ta un posibilidad, cu ta laga e derechonan di e empleado intacto, en todo caso pa loke ta e periodo legal di preaviso, cu e dunado di trabao mester respeta. Esey ta implica tambe cu den caso di un decision negativo pa e dunado di trabao, e sa esey mas tempran.

Den e caso ey ta keda como unico bon alternativa ainda, yega na un acuerdo mutuo cu e empleado, loke tabata e miho opcion na prome luga caba, na luga di bay pidi permiso pa retiro. Di tur manera esaki ta e miho opcion tambe, pasobra e dunado di trabao tin un decision inmediato, na luga di keda lunanan largo ta warda riba un decision di Labor, mientras cu e mester paga salario di tur manera y e ambiente na pia di trabao no ta drecha. Pues, tin alternativa pa evita e buscamento di permiso, cu den practica por funciona bon.

Pero tin un otro aspecto di e tan desea flexibilisacion cu nos mester trata. Esey ta e pensamento, segun nos opinion incorecto, cu flexibilisacion ta yuda pa crea mas empleo. Nos no ta convenci di esey. Talbes e ta crea un poco empleo den margen, pero e posibilidad pa emplea hende temporalmente ta asina bon, cu no ta necesario pa tuma hende den empleo permanente, si bo ta tene cuenta cu bo no ta keda cu ne. Tampoco ta asina cu dunado di trabao ta bay emplea hende djis pasobra ta mas facil pa kita hende di trabao.

Mayoria di dunado di trabao ta cuida nan placa lo suficiente pa no sigui ehemplo di gobierno. Esey no ta kita cu den hopi empresa ta posibel pa organisa trabao miho, loke ta mehora productividad. Aki ta unda talbes lo mester tin mas flexibilidad, cu un empleado no por reclama cu e tareanan cu e tin no por cambia; tur esaki dentro di cierto limite di razonabilidad. Bo no por manda un persona bay atende tarea cu no ta cuadra den nada cu su nivel di educacion y experiencia, pero un gerente mester por dicidi ta con ta organisa trabao, esey no ta prerogativo di empleado.

Pa finalisa, nos no ta kere cu flexibilisa ley laboral lo tin tanto efecto riba rentabilidad di negoshi. Importante ta pa enfoca riba genera actividad economico, esey ta loke ta genera empleo, ‘not the other way around’.