editorial 2_15_1.jpg
Hunto cu pago di  interes y bienes & servicio
Cu debate tocante presupuesto 2017 cuminsando awe, ta interesante pa tira un bista riba e asunto atrobe. Mester conta acerca cu, manera semper, lo tin un presupuesto complementario 2016 ta bin su tras tambe. Loke ta sigur tambe ta cu sin duda algun parlamento lo aproba e presupuesto sin haci cambio aden, pero esey no ta kita e posibilidad cu CAFT ta mantene su opinion y cu esey ta bay trece problema. 
Ademas tin un otro asunto cu ta hunga un papel den ‘background’ y esey ta e evaluacion pa mira si Aruba ta bin na remarca pa Hulanda inscribi riba un emision di bono nobo di gobierno di Aruba. E oportunidad t’ey pasobra na 2017 tin un debe di total Afl. 414 miyon ta madura y mester refinancia. Un ‘megaprestamo’ Hulandes lo cay net bon pasobra un reduccion di cerca di 4% riba cada florin ta scapa nos balente placa. E decepcion pa gobierno ta cu nan no por uza e placa scapa na nan antoho, sigur den un aña di eleccion cu ta costa gobierno hopi placa, cu realmente e partido mester carga, pero ta e custumber caba cu ta anos pagado di belasting ta pone esaki riba mesa.
Pero ban tira un bista riba e cosnan cu ta costa gobierno mayor parti di e recursonan disponibel. Prome cu tur cos esey ta e gastonan di personal, pa di tantisimo biaha. Nos por observa cu pa 2017 e gastonan di gobierno ta aumenta considerablemente, y un parti tin di haci cu gasto di personal. Conseho Consultivo (RvA) ta haci nos e fabor pa trece e diferente cifranan cu tin riba esey hunto y nos ta tuma nan cifranan como guia. Pa 2017 gobierno central (Pais Aruba, Staten, Raad van Avies, Algemene Rekenkamer y DOW) ta bay gasta Afl. 717,9 miyon na personal. Na 2016 segun presupuesto esey tabata Afl. 695,6 miyon, un aumento di como 22 miyon florin. Y esey mientras a palabra cu mester baha gasto di personal. 
Na su defensa gobierno lo bisa cu ora bo tuma e gastonan di gobierno central, lagando e otro entidadnan y e sector subsidia afo, nan ta gasta solamente Afl. 459,5 miyon na 2017, mientras na 2016 tabatin presupuesta Afl. 456,9 miyon. Asina ta, nos ta tende nan bisa caba:”apenas nos ta bay gasta un par di miyon mas, give us a break”. Pero ta importante evalua e asuntonan aki manera Banco Central y Conseho Consultativo ta haci’e, tumando e normanan internacional di clasificacion na cuenta. Importante den esaki ta tambe cu CAFT ta haci su evaluacion a base di e definicion di e ‘collectieve sector’ manera defini hunto cu gobierno. Esey ta  haci cu mester tuma na cuenta tambe e otro entidadnan manera Serlimar y Universidad di Aruba cu ta forma parti di esaki. Pa no haci e cos bira demasiado complica nos ta laga nan un banda un rato.
En todo caso, practicamente 718 miyon riba un presupuesto di Afl. 1386,5 miyon ta significa cu mas di 51% di total di gasto ta bay na personal. Interes ta bay pa Afl. 215 miyon na 2017 (2016: 209 miyon); bienes & servicio ta bay pa Afl. 279 miyon na 2017 (2016: 272 miyon). Hunto e tres ‘postnan’ grandi aki ta surpasa nivel di entrada di impuesto di gobierno, cu ta presupuesta na Afl. 1165 miyon. Tambe nos por nota cu e gastonan di subsidio, cu no ta e componente di gasto di personal, ta aumenta cu Afl. 14,3 miyon, un aumento di no menos cu 27%. No ta conoci ainda na nos cual parti di e sector subsidia ta beneficia di e aumento aki.
Mirando e totalidad di e presupuesto, cu tur categoria mayor aumentando, ta di comprende cu di parti di e instancianan cu ta vigilando e proceso nan obhecionnan no ta mahamento, sino mas bien critica acerta con gobierno ta probecha di e espacio financiero cu e reapertura di e refineria supuestamente ta bay duna na 2017, si tur cos sigui e curso positivo cu gobierno ta pinta. Nan por a bay mas trankil tambe cu gasto y percura pa tin un ‘balanced budget’ e aña aki caba, cu consecuencia cu mester fia menos placa otro aña. Pero no, nan lo ta conta ariba cu Hulanda ta bay inscribi riba nan emision di bono sin mas y tin señalnan di Den Haag mustrando cu esey no ta bay ta e caso. E realidad ta cu nos ta menos di 14 miyon di e marca magico atrobe di 1400 miyon na gasto y cu un presupuesto complementario tur aña sigur nos ta bay surpasa esey atrobe. ‘Por arte de magia’ gobierno a laga su mes norma di 1350 miyon como ‘blafon’ pa nan gastonan bay y a tuma como norma e 0,5% di deficit como limite.
Y tur esaki den un coyuntura no faborabel unda diferente entrada di gobierno ta mustra un crecemento negativo bayendo fin di aña. Manera un BBO cu ta ‘off target’ sigur 15 miyon florin pa fin di aña. Mas den curso di e siman aki.