Despues di aprobacion di e ley di supervision financiero (LAft), gobierno di Aruba y Hulanda ta sigui na mesa pa delibera riba e asunto di ley di Reino di supervision financiero cu gobierno di Hulanda ta desea desde inicio. Pero indudablemente por sinti cu a cay un silencio, no tin tanto señal di un dialogo continua den loke falta pa cumpli ainda, esta e ley menciona. Di banda di gobierno di Aruba ta bisa cu partidonan ta na mesa y di banda di Hulanda e sectretario di estado a laga sa cu ta papiando, pero cu “no tin avance ainda”. Kico ta pasando? E interes pa finaliza e asunto a desaparece? Aparte di e tema mes, tin un diferencia di opinion tambe tocante e urgencia pa yega na un acuerdo?

Nos por mira aki un similaridad remarcable di e caso aki cu loke ta sucediendo na Estadonan Uni, unda e ex-presidente y candidato pa presidencia, y pa haya residencia den prison, ta moviendo cielo y tera pa, manera ta bisa den lenguahe di deporte, ‘run out the clock’: no ta importa con basta cu logra cu e tempo di wega restante caba. E tardanza cu tabatin pa trece e casonan hudicial contra Trump ta haci cu awor ta existi e posibilidad cu no tin tratamento den corte mas, te despues di eleccion na november proximo. Y si e ex-presidente sali victorioso, loke no ta imposible, e podernan grandi presidencial ta duna oportunidad pa elimina gran parti di e casonan. Ademas, cu e sistema indirecto di e ‘electoral college’ por duna sorpresa negativo pa esun cu haya mayoria di voto.

Pero nos atencion primordial aki no ta bay na e situacion na Merca, aunke semper esey ta di importancia pa nos tambe. E atencion ta bay na e esfuerzonan cu nos ta mira na caminda aki na Aruba pa ‘run out the clock’ den e confrontacion cu tin cu gobierno Hulandes tocante e ley di Reino di supervision cu obviamente actual gobierno di Aruba no ta desea. Nos por lesa varios comentario den prensa local y Hulandes unda ta describi e posible acuerdo entre e dos contrincantenan encuanto e ley, y su supuesto consecuencia ‘agradable’ di un reduccion di e interes cu Hulanda ta cobrando riba e prestamonan haci den e crisis di Covid. Nos ta di opinion cu hopi hende ta demasiado optimista den nan valoracion di e ‘incentivo’ aki cu parlamento Hulandes a impone pa negociacion cu gobierno di Aruba. Ken a bisa cu e peso extra di miyones pa aña na interes den e proximo añanan tin asina un efecto na Aruba, cu ta bay di acuerdo mas pronto posible cu e propuesta Hulandes? Nos ta pensando den direccion contrario cu, tambe pa motibo electoral, ta conveniente keda pospone un acuerdo mas tanto posible y mirando e posibilidadnan pa haci tal, nos no ta hustifica pero si ta imagina nos e manera di pensa tras di e tardanza aki.

Pa cuminza, tin un ley local di supervision vigente cu, mescos den e caso di un ley di Reino, ta exigi cumplimento di parti di Aruba, cu e mesun sancionnan cu un eventual ley di Reino lo por impone. Tanten gobierno di Aruba ta cumpli cu su parti pa loke ta e ley aki, lo ta dificil tilda nan di mal gobernacion, en todo caso no pa loke ta e aspecto aki di maneho financiero. Y como cu e proyecto di ley di Reino lo ta un ley a base di consenso, con gobierno di Hulanda por forza un consenso, si no tin un sancion fuerte bastante pa logra esey, si gobierno di Aruba no ta mira un urgencia, cu e ley local na vigor? E sancion cu goberno y parlamentarionan Hulandes tabatin na vista tabata hustamente e menaza di impone interes halto, cu a termina cu gobierno di Aruba a ‘call their bluff’ y a percura mediante medida fiscal pa tin suficiente placa, en todo caso den e promer añanan, pa cubri e gastonan extra aki.

Tur esaki ta hiba nos na e scenario actual, unda naturalmente di banda di Aruba lo mustra bon voluntad kedando na mesa, pero avanza den e dialogo lo ta ‘otros cien pesos’. Ademas e secretario di estado ta negociando for di un posicion debil, pasobra aunke e tin un mandato parlamentario como gobierno demisionario pa continua negociacion, si e asunto realmente bira candente, e lo keda como asunto cu e gobierno nobo lo mester maneha. Pero, e comentario cu un gobierno mas derechista lo no tin tanto pacenshi cu gobierno di Aruba, esey ta un riesgo grandi? Esey ta depende con ta valora e situacion di e momento ey. Banda di un actitud menos comprensivo cu sigur lo ta presente, kico ta e armanan cu cual e gobierno nobo Hulandes ta bay inicia e confrontacion? Basicamente e mesun armanan cu e gobierno demisionario ta laga atras. Pa un ley di consenso mester convence Aruba, y pa un intervencion a base di otro articulo di Statuut no tin un situacion pa hustifica tal. Manera bisa anteriormente, e arma inventa di extra interes no a resulta.

Pa ‘run out the clock’ te na eleccion di 2025 sin un decision no ta facil pero tampoco imposible. Un eventual intento pa forza e asunto exigiendo un aprobacion di gobierno Aruba por resulta den daño pa hopi tempo na e relacionnan den Reino. Y, manera bisa anteriormente: e menaza di interes halto no ta importa gobierno di Aruba niun sagrado comino pasobra no ta nan ta paga…