Algun dia pasa minister encarga cu Finanzas, sra. Xiomara Maduro, den entrevista cu Bon Dia Aruba a splica ampliamente cu no lo tin aumento di BBO den planificacion. Esey lo ta corecto pa loke ta e porcentahe actual di BBO/BAZV/BAVP. Sin embargo, for di documento di gobierno mes, un carta cu e mandatario a manda pa CAft, fecha 14 di januari, por conclui cu ta contemplando introduccion di BBO riba importacion di mercancia, pa ser cobra directamente hunto cu pago di impuesto riba importacion. Ta presumi cu esaki lo ta na e mesun tarifa di 6% total di BBO/BAZV/BAVP.

Den e reaccion di e mandatario riba e conseho di CAft riba presupuesto 2020, cual ultimo aki no ta conoci ainda, ta informa e organismo di supervision cu pa loke ta entre otro BBO y e deviezenprovisie, ya caba a suministra e informacion na CAft bao man, ya cu no lo por duna e presupuesto na CAft sin cu tin e conseho di Raad van Advies. Esaki riba observacion di CAft cu e elementonan di entrada di gobierno den presupuesto lo mester a haya un fundamentacion solido, y ta constata cu esey no ta e caso ainda den e presupuesto. Den e cuadro ey a bin e observacionnan encuanto BBO.

Introduccion di un cobranza di BBO na porta, sin ningun otro medida compensatorio, lo aumenta inflacion drasticamente, ya cu e ta añadi un link na e cadena existente, cu consecuencia cu pa cierto producto ta pasa di dos pa tres link, haciendo e aumento di costo di 6% riba 6%, riba 6%. Pregunta lo ta anto, si e introduccion di BBO riba importacion lo haya e forma aki. E idea di impone un impuesto riba benta ‘na porta’ no ta nobo, pero por encera varios variante y no ta conoci na e momento aki kico esaki eventualmente lo bira. For di otro fuente nos a haya informacion cu posiblemente ta contempla combina e BBO na porta cu un areglo pa e mayoristanan cu ta permiti un restitucion (‘verrekening’) di e BBO inicial paga y ta paga solamente e diferencia entre e BBO inicial y e BBO cobra na momento di benta. Loke ta parce di por duna problema cu e variante aki ta e preguntanan cu ta surgi, entre otro encuanto e trato desigual cu esaki ta ocasiona pa e demas importadornan chikito y e ciudadano individual.

Tambe cu e restitucion di e BBO paga caba ta haci e suma cu finalmente esnan cu tin e areglo ta bay paga ta hopi menos, mientras e medida ta intenciona hustamente pa aumenta entrada di gobierno considerablemente. Pa duna un impresion di kico esaki por implica, algun cifra:

Na 2018 Aruba a importa pa un balor di Afl. 2.200 miyon. Na 6% esaki lo ta anto alrededor di Afl. 132 miyon, si no tin areglo pa restitucion. Pa 2019 tin presupuesta Afl. 111 miyon; BAZV lo mester trece aden Afl. 103,5 miyon, total Afl. 214, 5 miyon, a base di 3% hunto. Lo mester warda te cu presupuesto 2020 ta bira publico, igualmente ley di reforma fiscal, cu lo ser trata den mesun temporada, pa haya mas claridad kico finalmente ta e forma aplica.

Den e carta e mandatario ta informa CAft cu e ta spera cu e proyecto di ley di reforma fiscal por keda trata den luna di januari. Esaki ta parce bastante optimista ya cu e proyecto di ley no a yega parlamento ainda, igualmente e proyecto di ley di presupuesto 2020. Lo ta mas probabel cu ambos ley lo ta den parlamento otro luna, pa mas tempran.

Extension di Plan di Crisis

Den mesun carta pa CAft minister encarga cu Finanzas ta remarca, riba e critica pa loke ta e gastonan di personal, cu ta contempla baha gasto di personal principalmente a traves di pone un maximo pa gastonan di overtime. Tambe ta informa cu encuanto e extension di e Plan di Crisis Social (IBSCP) tin legislacion na caminda, cu ya a pasa Raad van Advies. Esaki ta di importancia pasobra tin un acuerdo cu pa 2020 si e gastonan di personal ta keda na un maximo di Afl. 479 miyon, incluyendo e gastonan di personal di e Plan di Crisis. Riba su mes esaki ta un paso logico ya cu e implementacion di e Plan di Crisis a inicia cu retraso y tin fondo disponibel ainda di e budget original.

Licencia pa produccion cannabis

Den e mesun carta manda pa minister encarga cu Finanzas pa CAft, e mandatario ta comenta tambe riba observacionnan di CAft riba e entradanan cu gobierno ta spera di cultivo di cannabis medicinal pa 2020. E mandatario ta observa cu e entradanan spera, cu ta basa riba un orientacion di mercado, cu e riesgonan pa calculo demasiado optimista ta mitiga pa calculo bastante cauteloso, y cu eventualmente conforme cu reglanan di presupuesto por compensa esaki cu otro medio di entrada cu ta presta miho.

E confirmacion aki cu ta contempla introduccion di cannabis ta yama naturalmente diferente pregunta. Un prome pregunta ta con ta para cu legislacion al caso. Si ya caba presupuesto 2020 y ley di reforma fiscal ta core cu retraso, anto ta dificil pa procesa y implementa un ley pa haci e cambionan den varios ley cu ta necesario pa por maneha un sector economico nobo asina. Nos no por a averigua ainda den ki fase di preparacion un ley asina por ta. Esey aparte di e discusion cu e tema aki sin duda lo bay ocasiona atrobe. Te na e momento aki tabata conoci cu gobierno tabata considera solamente importacion di producto di cannabis medicinal. Sin embargo, obviamente awor ta papiando di otro opcion.