Negligencia y falta di experticio

E debate cu a tuma luga ayera den parlamento , banda di e acostumbrado discusionnan cu no semper ta trece claridad pa e oyente o vidente den tur su detayenan, a trece claridad den un cos: aki nos ta end up ora cu nos ta cuminsa na e aventura di proyecto bao di e denominacion Public Private Partnership sin cu tin e supervision y acompañamento adecua di banda di e partner publico (Pais Aruba). Y, nos no tabata sa esey?

Si, pasobra na varios momento nos ta corda cu den opinion publico a lanta preocupacion tocante varios aspecto di e proyecto, entre otro e calidad di e asfalt cu na cierto luga tabata di mas mal calidad cu e caminda bieu di Sero Teishi, construi na aña 1968, si nos no ta kiboca. Kico tabata e contesta di e director di DOW? Cu no ta su departamento ta responsabel, pasobra no ta nan ta ehecuta… Actualmente ta corecto cu no ta DOW ta ehecuta, pero e director, pa ignorancia o malicia, a keda sin clarifica cu e y su departamento ta hiba e supervision riba e ehecucion di banda di e contratista. Y no ta mas cu logico cu e supervision y monitor ey no por tuma luga na final di e proyecto, pero manera tur obra di construccion mester di esey durante tur fase di e proyecto. Esey aparentemente no tabata e caso.

Mester bisa cu en general, den varios estudio cu a ser haci na diferente parti di mundo riba e forma di diseña, financia y ehecuta e tipo di proyecto aki, un di e puntonan pa duna atencion ta si e partner gubernamental tin e experticio necesario pa acompaña y monitor e proyecto. Basicamente, manera bisa anteriormente, mester di e vigilancia ey den cada fase di e proyecto, pa interveni na tempo pa coregi cosnan cu no ta bay bon. Al fin y al cabo, tur mucha di scol basico ta comprende cu si den construccion algo bay malo den inicio di e proyecto, no ta posibel pa coregi esey despues. Ehemplo: si tin algo structuralmente malo den e fundeshi di un edificio o un brug, bo no por coregi esey mas ora e obra ta casi cla.

Den un estudio haci algun aña atras den region di Caribe, unda a enfoca riba con paisnan ta maneha proyecto PPP, a bin resulta cu practicamente ningun pais tabatin un ekipo special cu ta dedica exclusivamente na e proyecto(nan) PPP. Nos ta na altura cu gobierno di Aruba (DOW) tin un unidad pa PPP, pero nos no sa si ta hende cu ta haci exclusivamente monitor di proyecto PPP, y no ta haci esaki banda di nan trabao normal.

Entre otro ta constata den e estudio cu mayoria di pais a cuminsa cu PPP sin cu tin un framework special pa esaki y te awor no tin tampoco. Algun pais a bin ripara cu lo ta miho pa crea un policy framework special pa PPP y dos a haci esaki: Jamaica y Trinidad & Tobago. E dos paisnan aki ta e unico nan cu tin tambe ekipo forma, specialisa den PPP, cu tin cierto experiencia acumula cu PPP. Fuera di esey, ningun pais ainda tin legislacion special y mayoria no tin ningun di e item nan menciona.

Bolbiendo na e situacion na Aruba, por conclui entre otro for di e corespondencia dirigi na ministro anterior di Infrastructura, cu e departamento mes ta señala cu nan no tin e experticio pa maneha e situacion. Esey no ta e problema mayor. Si bo no sa, bo ta busca pasa; bo ta contrata experticio y remedia e asunto. E problema grandi ta cu e departamento mes ta bisa cu na inicio di 2017 a wordo haci un serie di test cu a comproba cu no por a garantisa e calidad di e proceso dentro di CIC/Odinsa, e contratista cu nan mester vigila. Sinembargo, e carta den cual ta pone e anterior ministro na altura di e situacion, y ta pidi extra fondo pa contrata experticio di PWC, ta data dia 20 di september 2017… Bo por ta dehado, pero di e estado aki? Pa colmo, si ta pensa cu ta e actual ministro ta papia di crisis esey no ta origina cerca su persona, sino den e carta aki na su antecesor.

Aki nos por señala dos problema cardinal: uno ta e deficiencia den experticio y audacia di e funcionarionan publico cu mester a percura pa e supervision. Nan no tabatin e experticio necesario segun nan mes palabra pero a tarda mas di mey aña pa avisa e ministro. Por ta cu nan a pone e mandatario na altura verbalmente caba, pero manera semper den gobernacion ta papel ta manda.

Pero banda di esaki e ministro anterior tambe ta carga culpa, pasobra el a permiti un situacion den cual pa seis luna por lo menos informacion clave no a yega na su persona, o a yega verbalmente y e no a haci caso. Ta te den porta di eleccion a dicidi di informa por escrito. Esaki nos ta yama gobernacion totalmente deficiente, cu ta pidi pa medida drastico den mando di e departamento.