Demonstrators run past tires set on fire during a protest against insecurity in Port-au-Prince, Haiti, Monday, Aug. 7, 2023. (AP Photo/Odelyn Joseph)

(AP) – Un grupo cu ta boga pa derechonan humano a urgi e comunidad internacional riba dialuna interveni rapidamente pa caba cu e violencia di gangnan na Haiti mientras a detaya e violacion brutal y asesinatonan cometi den e nacion su capital.

E yamado di Human Rights Watch a bini mientras Haiti ta warda pa ricibi respuesta for di Conseho di Siguridad di Nacionnan Uni pa su peticion haci den october, unda a pidi un forsa arma internacional pa combati e aumento den violencia. “Mientras mas tempo nos warda y nos no tin e respuesta aki, mas nos ta bay mira cu Haitianonan ta ser asesina,viola, secuestra y mas ta sufri sin suficiente cuminda,” Ida Sawyer, e grupo su director di crisis y conflicto, ken a bishita Haiti pa crea un reportahe tocante violencia a expresa.

Merca a bisa anteriormente den e luna aki cu nan lo introduci un resolucion di Conseho di Siguridad di Nacionnan Uni unda ta autorisa Kenya pa lidera un forsa multinacional di polis pa lucha contra e gangnan na Haiti. Sinembargo, no a stipula un tempo pa e resolucion aki. “E mensahe principal cu nos kier manda ta cu e personanan na Haiti tin mester di sosten awo,” sawyer a splica. “Nos ta tende cada biaha cu e situacion na Haiti ta pio awo compara cu cualkier tempo cu por corda.”

E Gangnan ta domina polis, cu expertonan calculando cu nan ta controla mas o menos 80 porciento di e pais su capital, Port-au-Prince. Tin solamente mas o menos 10,000 polis pa e pais su mas di 11 miyon persona. Mas di 30 oficial a keda asesina for di januari pa juni y mas di 400 facilidad di polis ta inoperativo a causa di atakenan criminal, segun Human Rights Watch.

Ademas di e violencia andando, a calcula cu mas o menos 5.2 miyon Haitiano ta den necesidad di asistencia humanitario, cual ta un aumento di 20 porciento compara cu aña pasa. Sawyer tambe a haci peticion pa un monitor y supervision sumamente estricto riba polis di Kenya si dicidi pa nan tuma e cargo di e forsa arma.

Ayera miles di manifestante a marcha na Port-au-Prince pa condena e aumento den violencia y exigi e gobierno tuma accion. Polis a haci uso di gasnan pa separa e aglomeracion di hende. No tabatin reportahe inmediato di ningun herido.